Otyłość to przewlekła choroba, która może rozwinąć się z różnych przyczyn. Jej leczenie nie jest proste, ale konieczne, jeśli chcemy uniknąć niebezpiecznych dla zdrowia konsekwencji.
Otyłość to choroba, która może mieć podłoże genetyczne, ale może także rozwinąć się na skutek różnych czynników np. nieprawidłowego odżywiania, niskiej aktywności czy zmian hormonalnych. Proces leczenia otyłości jest długi i trudny, wymaga zastosowania różnych metod i dostosowania indywidualnych terapii do pacjenta, a ponadto jest ściśle uzależniony od czynników, które otyłość wywołały.
Otyłość zawsze zaczyna się od nadwagi, która jest nazywana stanem przedotyłościowym. Jeśli pacjent w porę nie rozpocznie leczenia, może się u niego rozwinąć otyłość I, II , a nawet III stopnia, która nazywana jest już otyłością olbrzymią. Dla określenia etapu rozwoju otyłości wykorzystać można wskaźnik masy ciała, czyli BMI.
Wskaźnik BMI wyliczymy, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost do kwadratu (w metrach).
Zakresy wartości BMI:
- < 16 - wygłodzenie
- 16 - 16,99 - wychudzenie
- 17 - 18,49 - niedowaga
- 18.5 - 24,99 - wartość prawidłowa
- 25 - 29,99 - nadwaga
- 30 - 34,99 - I stopień otyłości
- 35 - 39,99 - II stopień otyłości
- > 40 – III stopień otyłości tzw. otyłość olbrzymia
Wyniki badań jednoznacznie wskazują na to, że otyłość zwiększa ryzyko rozwoju innych chorób. Szczególnie niebezpieczny jest III stopień otyłości, który prowadzi do niepełnosprawności ruchowej, uzależnienia od osób trzecich, a nawet do śmierci. Do jakich jeszcze problemów zdrowotnych prowadzi otyłość?
1. Cukrzyca typu II
Otyłość sprzyja rozwojowi cukrzycy, a im większa otyłość, tym większe ryzyko jej wystąpienia. Szacuje się, że 80-90% osób z cukrzycą typu II to osoby cierpiące na otyłość. Zwłaszcza zwiększona zawartość tkanki tłuszczowej w okolicy brzusznej sprzyja rozwojowi inulinooporności. Spadek wrażliwości tkanek na insulinę z kolei prowadzi do rozwoju cukrzycy typu II. Objawami cukrzycy typu II jest zwiększone oddawanie moczu, osłabienie, wzmożone pragnienie, nawracające zakażenia układu moczowego i ciężko gojące się rany. Niestety choroba rozpoznawana jest często dopiero wtedy, gdy daje już powikłania np. stopa cukrzycowa. Nieleczona cukrzyca ciągnie za sobą poważne konsekwencje, może prowadzić do zawału serca, udaru, niewydolności nerek czy utraty wzroku.
2. Zaburzenia gospodarki lipidowej
Zaburzenia gospodarki lipidowej są charakterystyczne dla osób otyłych, najczęściej obserwuje się u nich hipercholesterolemię oraz aterogenną dyslipidemię. Zespół tych czynników prowadzi do rozwoju poważnej i niebezpiecznej dla zdrowia i życia otyłości brzusznej. Już zrzucenie 10 kg prowadzi, do aż 15-procentowego obniżenia się poziomu cholesterolu LDL i 8-procetowego wzrostu cholesterolu HDL.
3. Nadciśnienie tętnicze
Związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy otyłością a nadciśnieniem jest bardzo silny. Szacuje się, że nawet 80% osób z nadciśnieniem tętniczym to osoby otyłe. Mechanizmów sprzyjających nadciśnieniu u osób otyłych jest kilka m.in. jest to upośledzenie funkcji śródbłonka naczyniowego naczyń dużych i małych, co jest bezpośrednim czynnikiem wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Szacuje się, że każdy 1% zmniejszenia masy ciała to spadek ciśnienia o 1-2 mmHg.
4. Choroby układu sercowo-naczyniowego
Ryzyko chorób sercowo-naczyniowych jest znacznie większe u osób otyłych. U mężczyzn ryzyko to zwiększa się dwukrotnie, a u kobiet jest nawet 2,5 razy większe. Ryzyko zawału u kobiet jest natomiast, aż trzykrotnie większe. Najczęściej rozwijające się choroby układy sercowo-naczyniowego mające bezpośredni związek z otyłością to m.in. choroba wieńcowa i miażdżyca. U osób otyłych występuje często kilka czynników ryzyka rozwoju tych chorób, w tym opisane wyżej nadciśnienie i podwyższony cholesterol.
5. Zwyrodnienie stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów rozwijają się wskutek zaburzenia jakości i ilości chrząstki stawowej. Konsekwencją braku odpowiedniego amortyzowania ruchów może być uszkodzenie kości pod chrząstką stawową, torebki stawów, ścięgien i mięśni. Silny nacisk na stawy i przeciążone stawy kręgosłupa są przyczyną bólu, pogorszenia jakości życia, utraty sprawności. Najczęściej atakowane obszary ciała to kolana, biodra, kręgosłup, stawy palców rąk i stóp. Im większa masa ciała, tym większy nacisk i większe ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej.
6. Dna moczanowa
Dna moczanowa to choroba polegająca na gromadzeniu się ostrych kryształków moczanu sodu w tkankach miękkich i narządach. Jej objawem jest ostre zapalenie stawów, które wywołane jest krystalizacją tych kryształków w płynie stawowym. Ryzyko zachorowalności na dnę moczanową wzrasta wraz z wiekiem, a większe predyspozycje mają osoby otyłe, chorujące na cukrzycę typu II, z zaburzeniami lipidowymi, nadciśnieniem i niedokrwienną chorobą serca. Rozwojowi dny moczanowej sprzyja także częste spożywanie pokarmów mięsnych, podrobów, owoców morza i nadużywanie alkoholu.
7. Niewydolność oddechowa
Osoby z nadwagą i osoby otyłe mają mniejszą pojemność płuc i szybciej się meczą. Dzieje się tak dlatego, że nadmierna ilość tkanki tłuszczowej jest barierą utrudniającą właściwą wymianę gazów oddechowych. Szczególnie nadmiar tkanki zlokalizowany w przedniej i bocznej części klatki piersiowej stanowi opór w trakcie oddychania. Podobnym problemem jest nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy szyi, zwęża ona światło gardła i uciska je. Przekłada się to na niedotlenienie, gorszą jakość snu i większą męczliwość. Problemy z oddychaniem mogą prowadzić do problemów z układem krążenia i być przyczyną obturacyjnego bezdechu sennego.
8. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby to określenie dla nadmiernego odkładania się związków tłuszczowych w obrębie komórek wątrobowych. Jest to konsekwencją zachwiania równowagi pomiędzy napływem kwasów tłuszczowych i wątrobową syntezy lipidów, a procesem rozkładu kwasów tłuszczowych. Stłuszczenie wątroby silnie wiąże się z nieprawidłowym odżywianiem, otyłością, cukrzycą typu II, inulinoopornością i nadciśnieniem.
9. Choroby nowotworowe
Otyłość jest jednym z czynników ryzyka chorób nowotworowych. Wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nowotworu nerek, okrężnicy, przewodów żółciowych, trzustki, przełyku, wątroby, trzonu macicy, jajników, piersi, prostaty i szpiczaka mnogiego. Jest to spowodowane przewlekłym stanem zapalnym, do którego doprowadza otyłość, a to z kolei prowadzi do uszkodzeń DNA. Otyłość może także wpływać na rozwój raka w sposób pośredni, przyczyniając się do rozwoju chorób, które z kolei są czynnikami zwiększającymi ryzyko nowotworów.
10. Depresja
Osoby otyłe na pozór wesołe i uśmiechnięte, znacznie częściej podupadają na zdrowiu psychicznym. Nadmierna masa bardzo często wiąże się z brakiem akceptacji samego siebie, ale również z brakiem akceptacji i brakiem poczucia akceptacji przez społeczeństwo. Problem otyłości ma ogromny wpływ na rozwój depresji, zwłaszcza u osób młodych. Istnieje jeszcze jeden związek między otyłością a zdrowiem psychicznym – niektórzy lekarze twierdzą, że spowalnia ona pracę mózgu i predysponuje do rozwoju choroby Parkinsona oraz Alzheimera.
Inne konsekwencje zdrowotne będące wynikiem otyłości:
- Zaburzenia hormonalne
- Zaburzenia miesiączkowania
- Problemy z płodnością
- Zaburzenia rozwoju płodu
- Schorzenia pęcherzyka żółciowego
- Kamica żółciowa
- Refluks
- Choroby nerek
- Astma
- Zaburzenia emocjonalne i lękowe
- Demencja
- Problemy ze strony układu ruchu
- Żylaki
- Zwiększone ryzyko powikłań okołooperacyjnych i pooperacyjnych
