Od 2025 roku wejdą w życie nowe przepisy dotyczące zwolnień lekarskich, które mogą znacząco wpłynąć na codzienne życie osób przebywających na L4. Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadza większą elastyczność, ale też niejasności, które mogą prowadzić do utraty świadczeń. Kluczowe pytanie brzmi: co wolno choremu, a co może zostać uznane za nadużycie?
L4 z nowymi zasadami
Zgodnie z przygotowywaną nowelizacją, osoby przebywające na zwolnieniu lekarskim będą mogły podejmować pewne aktywności, o ile nie wpływają one negatywnie na proces leczenia. Ustawodawca wprowadza pojęcia:
-
„Zwykłych czynności dnia codziennego”, czyli np. wyjście do sklepu po jedzenie czy do apteki,
-
„Czynności incydentalnych”, które są dopuszczalne tylko w wyjątkowych, uzasadnionych sytuacjach.
Nowe regulacje mają pomóc ZUS-owi lepiej identyfikować nadużycia, a jednocześnie umożliwić pacjentom normalne funkcjonowanie podczas rekonwalescencji. Problem? Brak precyzyjnych definicji, co zostawia spore pole do interpretacji i potencjalnych błędów.
Praca na L4? Tak, ale tylko pod pewnymi warunkami
Zmiana przepisów dopuszcza możliwość kontynuowania zatrudnienia u jednego pracodawcy, mimo że zwolnienie dotyczy innej firmy. Jeśli praca nie koliduje z procesem leczenia – np. jest zdalna lub wymaga wysiłku intelektualnego – może być dozwolona.
Uwaga: gdy uraz wynika z wypadku przy pracy, zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wynagrodzenia, więc podjęcie dodatkowej pracy może nie być opłacalne. Dodatkowo, brak informacji o rodzaju choroby w e-ZLA utrudnia zarówno pacjentowi, jak i pracodawcy ocenę, co jest dopuszczalne
Kluczowe będzie orzeczenie lekarza
Lekarz będzie musiał stwierdzić, że dany rodzaj pracy nie pogorszy stanu zdrowia pacjenta/pracownika.
W orzeczeniu będą musiały być wyszczególnione obowiązki, które mogą być wykonywane oraz te, które są przeciwwskazaniem.
Lekarz będzie także wpisywał, czy podjęta praca nie wydłuży czasu rekonwalescencji.
Czy zakupy i kino są dozwolone podczas L4?
To zależy. Nie każda aktywność poza domem zostanie uznana za niezgodną z celem L4. Dla przykładu:
-
Apteka lub piekarnia – uznawane są za standardowe czynności codzienne i nie wzbudzają zastrzeżeń.
-
Galeria handlowa, kino, zakupy elektroniczne – mogą zostać uznane przez ZUS za nadmierną aktywność, szczególnie jeśli stan zdrowia na to nie pozwala.
W praktyce to uraz lub rodzaj schorzenia determinuje, jakie działania są akceptowalne. A że informacje medyczne są zaszyfrowane (ze względu na ochronę danych osobowych), ZUS często podejmuje decyzje w oparciu o własną ocenę sytuacji, co budzi kontrowersje.
Wyjazd za granicę? Możliwy, ale z głową
Wbrew niektórym nagłówkom – podróże podczas L4 nie są zakazane. Co więcej, w wielu przypadkach mogą wspierać proces leczenia, np. poprzez zmianę klimatu lub redukcję stresu. Jednak by wyjazd był legalny:
-
musi mieć zgodę lekarza,
-
nie może utrudniać rekonwalescencji,
-
trzeba zgłosić zmianę miejsca pobytu do ZUS i pracodawcy w ciągu 3 dni.
ZUS ma prawo ocenić, czy wyjazd miał charakter leczniczy czy rekreacyjny. W drugim przypadku może to skutkować odebraniem świadczenia.
Kiedy ZUS może wstrzymać wypłatę świadczenia?
ZUS przeprowadza kontrole osób przebywających na L4 – często bez zapowiedzi. W razie nieobecności chorego w miejscu pobytu, może on zostać wezwany do złożenia wyjaśnień. Najczęstsze przyczyny utraty prawa do zasiłku to:
-
uczestnictwo w wydarzeniach towarzyskich lub koncertach,
-
podjęcie pracy zarobkowej, która nie była konieczna lub pogarszała stan zdrowia,
-
nieuzasadnione czynności fizyczne, np. remont mieszkania.
W szczególności ryzykowne jest opuszczanie domu przy kodzie 1 (nakaz leżenia). Przy kodzie 2 (może chodzić), margines swobody jest większy, ale nie nieograniczony.
Elastyczność z pułapkami – nowe wyzwania dla pracowników
Nowelizacja przepisów daje pracownikom więcej swobody, ale też odpowiedzialności. Kluczowe znaczenie ma zdolność do właściwej interpretacji tego, co jest dopuszczalne w świetle prawa. W praktyce:
-
można robić zakupy, ale nie przesiadywać godzinami w centrach handlowych,
-
można pracować zdalnie, o ile nie szkodzi to leczeniu,
-
można podróżować, ale tylko za zgodą lekarza i po uprzednim zgłoszeniu.
Nieprecyzyjne zapisy ustawy mogą sprawić, że nieświadome złamanie zasad będzie kosztować utratę świadczeń. Warto więc skonsultować się z lekarzem i w razie wątpliwości – zasięgnąć porady prawnej.
Od kiedy nowe zasady L4?
Pierwotnie zakładano, że nowe przepisy związane z L4 zostaną wdrożone 1 stycznia 2025 roku. Opóźnienia przesuną ten termin. Nie wyznaczono jeszcze nowej daty. Obecnie trwa faza uzgodnień w Komitecie Stałym rady Ministrów.
Wyższe stawki chorobowego w 2025 roku
Z racji tego, że wysokość chorobowego zależy między innymi od płacy minimalnej, świadczenie to w 2025 roku poszło w górę.
Minimalne wynagrodzenie brutto wzrosło w 2025 roku do 4666 zł, co oznacza, że po odjęciu 13,71 proc. składek ZUS podstawa wynosi 4026,30 zł.
Kwota ta jednak dotyczy wyłącznie osób zarabiających pensję minimalną. Osoby zarabiające więcej otrzymają wyższe świadczenie, bo ustala się je w oparciu o indywidualną podstawę wymiaru zasiłku.
Biorąc pod uwagę wzrost płacy minimalnej, a tym samym zasiłku chorobowego, kwota za jeden dzień zwolnienia lekarskiego wzrosła w 2025 roku o około 10 zł.
W 2024 roku wynagrodzenie chorobowe wynosiło 123,68 zł dziennie. Od 2025 roku wzrosło ono do 134,21 zł.
Warto jednak pamiętać, że kwoty te odnoszą się jedynie do osób zatrudnionych na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu. Osoby zatrudnione na niepełny etat otrzymają proporcjonalnie niższe świadczenie chorobowe.
źródło: gov.pl