Według przepisów prawnych dotyczących edukacji, oceny uczniów muszą być dostępne dla ich rodziców lub opiekunów prawnych, oraz dla samych uczniów. Jednakże nie wszyscy zgadzają się z tym podejściem. Sprzeciw wyrażają pełnoletni uczniowie, którzy zostali poparci przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Kwestia ta jest aktualna od 2012 roku. Czy Ministerstwo Edukacji Narodowej w końcu podejmie działania w celu zmiany przepisów?
Zapytanie RPO do MEN
Rzecznik Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek, zwrócił się do Ministerstwa Edukacji Narodowej z pytaniem dotyczącym dostępu rodziców do ocen oraz możliwości wglądu w ocenione prace i dokumentację egzaminacyjną pełnoletnich uczniów. Sprawa dotyczy głównie pełnoletnich uczniów szkół średnich, gdzie przepisy dotyczące jawności ocen różnią się w zależności od typu szkoły. W przypadku szkół dla dorosłych, branżowych szkół drugiego stopnia oraz szkół policealnych, oceny są jawne wyłącznie dla pełnoletnich uczniów. Kwestie te reguluje ustawa o systemie oświaty, w art. 44e ust. 2.
Stanowisko MEN i problematyka rodzinna
Ministerstwo Edukacji Narodowej dotychczas utrzymywało stanowisko, zgodnie z którym dostęp do informacji dotyczących funkcjonowania szkoły czy trudności ucznia pełnoletniego leży w zakresie osobistego zaangażowania rodziców w proces wychowania. Resort uzasadniał to argumentem, że pełnoletni uczniowie zazwyczaj nie utrzymują się samodzielnie, a sama szkoła średnia nie jest zobligowana do uzyskania zgody ucznia na udostępnienie rodzicom informacji o jego ocenach. Jednakże Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że istnieją skomplikowane relacje rodzinne, które nie zawsze pozwalają na otwarte dzielenie się informacjami między uczniem a jego rodzicami lub opiekunami prawnymi.
Apel RPO o zmianę przepisów
Według Rzecznika Praw Obywatelskich, przepisy dotyczące udzielania informacji rodzicom przez szkoły muszą być klarowne i uwzględnić specyfikę sytuacji prawnej pełnoletnich uczniów oraz złożoność relacji rodzinnych. Argumentuje RPO w liście adresowanym do Ministerstwa Edukacji Narodowej. To nie pierwszy raz, gdy ten temat jest poruszany. Już w 2012 roku Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych zgłaszał MEN swoje wątpliwości dotyczące dostępu rodziców lub opiekunów prawnych do ocen pełnoletnich uczniów.
Nowe prace nad prawem oświatowym
Portal samorządowy.pl informuje, że Ministerstwo Edukacji Narodowej zadeklarowało rozpoczęcie prac nad zmianą prawa oświatowego, które uwzględnią postulaty pełnoletnich uczniów, RPO i GIODO. Kwestia usprawiedliwiania nieobecności pełnoletnich uczniów wygląda inaczej niż w przypadku nieletnich. W 2019 roku Rzecznik Praw Obywatelskich apelował o możliwość samodzielnego usprawiedliwiania nieobecności, zwalniania się z lekcji oraz wyrażania zgody na udział w wycieczkach szkolnych przez pełnoletnich uczniów szkół średnich.
Statuty szkół i prawa pełnoletnich uczniów
Zapisy dotyczące tych kwestii powinny być również zawarte w statucie szkoły. Zgodnie z art. 99 pkt 2 Prawa oświatowego, statut szkoły określa zasady usprawiedliwiania nieobecności, w tym formy usprawiedliwiania przez osoby pełnoletnie. Jednakże statuty nie mogą naruszać ustawowych uprawnień pełnoletnich uczniów - czytamy na portalu oświatyiprawo.pl.
