Objaw Chvostka to objaw charakterystyczny dla obniżonego poziomu wapnia we krwi. Na czym polega i jak go rozpoznać?
Objaw Chvostka jest symptomem tężyczki, która jest wywołana niskim stężeniem wapnia w naszym organizmie. O niedoborze wapnia mówimy, kiedy jego stężenie w surowicy krwi spada poniżej 2,25 mmol/l. Niedobór wapnia nazywany także hipokalcemią prowadzi do upośledzenia przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego. Stan ten daje charakterystyczne dla zaburzenia objawy.
Czym jest objaw Chvostka?
Objaw Chvostka to gwałtowne, niekontrolowane skurcze mięśni mimicznych twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w brzeg mięśnia żwacza (twarzowy nerw, nerw żucia) zlokalizowany 2 centymetry do przodu od ucha. Do wystąpienia objawu doprowadza lekarz, który podejrzewa u pacjenta tężyczkę. Jednak to nie jedyny sposób, aby ją rozpoznać. Może dawać ona także inne objawy.
Rola wapnia w organizmie
Wapń to pierwiastek niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. To podstawowy materiał budulcowy kości, zębów i ścian komórkowych. Wapń wpływa na przewodnictwo bodźców nerwowych, pracę mięśni, aktywizacje wielu enzymów i uwalnianie hormonów do krwioobiegu. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi i jest potrzebny do prawidłowej pracy układu naczyniowego i mięśnia sercowego.
Inne symptomy tężyczki
Tężyczka charakteryzuje się skurczami i drżeniem mięśni, a także uczuciem mrowienia i drętwienia, którym towarzyszy ból. Chorzy zwykle skarżą się także na osłabienie, problemy z koncentracją, złe samopoczucie i napady stanów lękowych. O niedoborze wapnia może także świadczyć zaburzenie widzenia, skurcz mięśni oskrzeli i krtani, objawiający się podobnie do astmy oraz skurcz tętnic objawiający się migreną, utratą świadomości, bólami brzucha. Ponadto mogą pojawić się inne bardziej charakterystyczne objawy:
- Objaw Trousseau – polega na zaciśnięciu ręki i przykurczu IV i V palca podczas ucisku ramienia mankietem sfigmomanometru przez 3 minuty.
- Objaw Lusta – polega na skurczu mięśni strzałkowych i odwiedzeniu stopy w reakcji na uderzenie młotkiem neurologicznym w nerw strzałkowy wspólny.
Przyczyny prowadzące do obniżonego poziomu wapnia
Do niedoboru wapnia w organizmie i pojawienia się objawów charakterystycznych dla tężyczki może doprowadzić:
- Mała podaż wapnia w diecie
- Niedobór witaminy D
- Nadmiar fosforanów w organizmie
- Zaburzenia wchłaniania jelitowego
- Uszkodzenie lub niewydolność przytarczyc, nerek lub wątroby
- Zapalenie trzustki
- Nowotwór
- Nadużywanie alkoholu
- Stosowanie leków moczopędnych
- Przyjmowanie bisfosfonianów – leków stosowanych w chorobach układu kostnego (najczęściej przy osteoporozie)
Jak poznać przyczynę hipokalcemii?
Dla rozpoznania hipokalcemii należy wykonać oznaczenie wapnia w surowicy krwi. Jeśli jego stężenie całkowite jest mniejsze niż 2,25 mmol/l to mamy doczynienia z niedoborem tego pierwiastka. Jednak, aby poznać potencjalną przyczynę hipokalcemii, należy wykonać dodatkowe badania, między innymi oznaczenie:
- Wapnia zjonizowanego
- Magnezu
- potasu
- Witaminy D
- Fosforanów
- Stężenia kreatyniny
- Parathormonu
- Dobowej utraty wapnia z moczem
Konieczne jest także przeprowadzenie dodatkowych badań jakimi są:
- Badanie EMG – tzw. próba tężyczkowa
- Badanie EKG
- badanie EEG
- Badanie USG serca
Leczenie
Leczenie tężyczki jest ściśle zależne od jej przyczyny i nasilenia. Zazwyczaj polega na podawaniu preparatów regulujących gospodarkę wapniową, witaminy D oraz zmianie diety. W przypadku silnych napadów tężyczkowych choremu podaje się dożylnie chlorek lub glukonian wapnia.
Źródła wapnia w diecie
Najlepszymi źródłami wapnia w diecie są przetwory mleczne – mleko, kefiry, jogurty, sery. Jednak nie wszyscy z uwagi na nietolerancję laktozy mogą je spożywać. Alternatywne źródła wapnia to wędzone ryby, orzechy laskowe, pistacje, migdały, sezam, suszone figi i morele, szczypiorek, pietruszka, jarmuż, botwinka, soja, fasola biała i płatki owsiane.
Ważne
Nadmiar wapnia w organizmie jest równie niekorzystny co jego niedobór. Podwyższony poziom wapnia może objawiać się brakiem apetytu, nudnościami, zaparciami i może prowadzić do powstawania kamieni nerkowych.
