Czy można wspólnie rozliczać podatki, dziedziczyć po partnerze i mieć dostęp do informacji medycznych – bez zawierania małżeństwa? Nadchodzące zmiany w prawie mogą diametralnie zmienić codzienność tysięcy par w Polsce. Sprawdź, co zakłada nowa ustawa i komu przyniesie realne korzyści.
Nowe prawa dla par bez ślubu – rewolucyjna ustawa o osobie najbliższej
Już wkrótce osoby pozostające w nieformalnych związkach będą mogły korzystać z przywilejów, które do tej pory przysługiwały wyłącznie małżeństwom.
Wszystko dzięki projektowi ustawy o osobie najbliższej, która pozwala uregulować relacje prawne, majątkowe i społeczne bez konieczności zawierania ślubu.
Zmiana ta ma objąć również pary tej samej płci, a decyzja o jej wprowadzeniu została publicznie ogłoszona przez rząd w mediach społecznościowych, co świadczy o jej strategicznym znaczeniu.
Legalizacja związku bez ślubu? Wystarczy umowa notarialna
Zamiast urzędowego „tak” – umowa o wspólnym pożyciu podpisana u notariusza. Nowe przepisy umożliwiają parom formalizację związku bez ślubu, co otwiera drogę do licznych korzyści:
- od dziedziczenia
- po dostęp do informacji medycznych
- i wspólnego ubezpieczenia zdrowotnego.
To rozwiązanie skierowane jest przede wszystkim do osób, które z różnych powodów nie chcą lub nie mogą zawrzeć małżeństwa, ale chcą mieć gwarancję ochrony prawnej i majątkowej w relacji z partnerem.
Renta i opieka – wsparcie także po stracie partnera
Jedną z najbardziej oczekiwanych zmian jest rozszerzenie dostępu do renty rodzinnej. Osoby żyjące w związkach nieformalnych, które podpiszą umowę o wspólnym pożyciu, będą mogły ubiegać się o świadczenia po zmarłym partnerze.
W 2025 roku renta wyniesie od 85% do 95% wysokości emerytury zmarłego, a minimalna kwota to niemal 1900 zł miesięcznie.
Dodatkowo, ustawa wprowadza możliwość ubiegania się o zasiłek opiekuńczy – do tej pory dostępny jedynie dla członków rodziny. Nowe przepisy przewidują elastyczne limity od 14 do 60 dni w zależności od sytuacji zdrowotnej partnera.
Rewolucja podatkowa: zero podatku od spadków i darowizn
Jednym z najważniejszych aspektów finansowych projektu jest zniesienie podatku od spadków i darowizn dla osób wskazanych jako "osoba najbliższa". Dotychczas partnerzy bez ślubu musieli płacić nawet 20% podatku od majątku odziedziczonego po ukochanej osobie. Teraz – będą całkowicie zwolnieni z tego obowiązku.
To jednak nie koniec zmian:
-
Możliwość wspólnego rozliczania PIT-u, identycznie jak w przypadku małżeństw,
-
Zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), np. przy zakupie wspólnej nieruchomości.
Te regulacje mają za zadanie wyrównać szanse par nieformalnych i małżeństw, bez narzucania jednej formy relacji.
Kredyt, majątek i zabezpieczenie – nowe możliwości dla par
Dzięki nowym przepisom pary, które podpiszą notarialną umowę, będą mogły zdecydować się na wspólność majątkową. Ułatwi to m.in.:
-
Zaciągnięcie wspólnego kredytu hipotecznego,
-
Kupno mieszkania lub działki jako współwłaściciele,
-
Zabezpieczenie się przed roszczeniami osób trzecich, np. dotyczącymi zachowku po zmarłym partnerze.
To przełom dla osób, które dotychczas były traktowane przez instytucje finansowe jako obce sobie osoby, mimo wspólnego życia.
Pełna informacja medyczna i wspólne ubezpieczenie zdrowotne
Zgodnie z projektowaną ustawą, partnerzy będą mogli:
-
Uzyskać pełny dostęp do informacji medycznych drugiej osoby,
-
Być upoważnieni do wglądu w dokumentację medyczną i podjęcia decyzji w nagłych sytuacjach,
-
Objąć partnera ubezpieczeniem zdrowotnym w ramach swojego zatrudnienia – tak jak w małżeństwie.
To istotna zmiana dla tysięcy par, które dotąd były pozbawione prawa głosu w sytuacjach kryzysowych.
Dla kogo przeznaczona jest ustawa?
Według szacunków w Polsce żyje:
-
Od 550 tys. do 900 tys. par heteroseksualnych w związkach nieformalnych,
-
Od 50 tys. do 100 tys. par tej samej płci.
Dla ogromnej części z nich ustawa o osobie najbliższej może być pierwszym i jedynym sposobem na uzyskanie prawnej ochrony ich relacji – bez konieczności zawierania ślubu ani rejestrowania związku.
Ustawa została przygotowana w elastyczny sposób – to partnerzy zdecydują, które elementy chcą uwzględnić w umowie: wspólność majątkową, dziedziczenie, alimenty czy zabezpieczenia testamentowe.
Rozsądny kompromis zamiast rewolucji
Choć ustawa nie obejmuje kwestii adopcji dzieci ani nie wprowadza pełnej równości z małżeństwami, twórcy podkreślają, że to krok w kierunku realnych zmian, które mają szansę zostać uchwalone i podpisane jeszcze w 2025 roku.
Projekt ma charakter kompromisowy, ale jego praktyczne znaczenie dla codziennego życia par jest nie do przecenienia. To odpowiedź na potrzeby społeczne i dowód na to, że prawo może nadążać za rzeczywistością.
Podsumowanie: Co zmienia ustawa o osobie najbliższej?
-
Legalizacja związku bez ślubu dzięki umowie notarialnej,
-
Renta rodzinna oraz zasiłek opiekuńczy dla partnerów,
-
Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn,
-
Możliwość wspólnego rozliczania PIT-u,
-
Wspólność majątkowa i zabezpieczenie praw do majątku,
-
Pełny dostęp do informacji medycznej i dokumentacji zdrowotnej,
-
Wspólne ubezpieczenie zdrowotne,
-
Dla związków heteroseksualnych i jednopłciowych – bez dyskryminacji.