Zmiany są nieuniknione – i tym razem dotkną setek tysięcy Polaków mieszkających w lokalach komunalnych. Rząd pracuje nad nowymi przepisami, które całkowicie zmienią zasady najmu, przyznawania i wykupu tych mieszkań. Szykuje się rewolucja, która może pozbawić wielu lokatorów dotychczasowych przywilejów.
Obowiązkowa weryfikacja co 5 lat
Zgodnie z założeniami nowej ustawy, każdy najemca mieszkania komunalnego będzie musiał przechodzić regularną kontrolę dochodów. Weryfikacja będzie obowiązkowa i będzie przeprowadzana co najmniej raz na pięć lat, a nie – jak dotąd – okazjonalnie i tylko dla osób, które podpisały umowę po 2019 roku.
Celem tych zmian jest uszczelnienie systemu i wyeliminowanie przypadków zajmowania lokali przez osoby, które dysponują innym majątkiem lub wysokimi dochodami.
Masz dom? Możesz stracić mieszkanie komunalne
Nowe przepisy dadzą gminom możliwość dokładnego sprawdzania majątku osób wnioskujących o lokal – i tych, które już z niego korzystają. Co ważne, posiadanie domu jednorodzinnego będzie wystarczającą przesłanką do odmowy przyznania mieszkania lub wypowiedzenia już zawartej umowy najmu.
Dziś luka w przepisach pozwalała osobom z innym majątkiem (np. domem w sąsiedniej gminie) bez problemu korzystać z tanich lokali komunalnych.
Koniec z automatycznym dziedziczeniem mieszkań
Rząd chce także zlikwidować możliwość automatycznego dziedziczenia umów najmu. Obecnie, jeśli ktoś mieszkał z rodzicem, dziadkiem lub współmałżonkiem, który był najemcą mieszkania komunalnego, w momencie jego śmierci automatycznie wchodził w prawa najmu.
Po zmianach takie przejęcie lokalu nie będzie już gwarantowane. Osoba pozostająca w mieszkaniu będzie musiała złożyć wniosek do gminy i przejść taką samą weryfikację dochodową i majątkową jak każdy inny wnioskodawca.
Bonifikaty na wykup? Tylko wspomnienie
Szykowany projekt zakłada też koniec ze sprzedażą mieszkań komunalnych z wysokimi bonifikatami, które w niektórych gminach sięgały nawet 95%.
Jeśli zmiany wejdą w życie, gminy będą mogły sprzedawać lokale, ale wyłącznie po rynkowych cenach, a uzyskane środki będą musiały być przeznaczone na nowe inwestycje mieszkaniowe.
Co więcej, jeśli parlament nie przyjmie projektu Lewicy zakazującego bonifikat, Ministerstwo Rozwoju i Technologii zapowiada, że doda ten zapis do własnej ustawy.
Zmiany już wkrótce
Założenia nowej ustawy mają być gotowe do końca czerwca 2025 roku, a wejście w życie przepisów planowane jest na 1 stycznia 2027 roku. To oznacza, że samorządy i lokatorzy mają nieco ponad rok na przygotowanie się do nowych zasad.
Dlaczego zmiany są potrzebne?
Według danych GUS, liczba mieszkań komunalnych w Polsce drastycznie spada. W 1995 roku było ich 1,73 mln, a na koniec 2023 roku – zaledwie 592,8 tys. Tymczasem wciąż brakuje nawet 2 milionów mieszkań.
Rząd argumentuje, że mieszkania komunalne powinny trafiać do najbardziej potrzebujących, a nie do osób, które potrafią obchodzić system. Nowe przepisy mają to zmienić.
Kogo dotkną zmiany?
Nowe prawo dotyczyć będzie wszystkich najemców mieszkań komunalnych, niezależnie od daty zawarcia umowy. Dotknie także osoby, które planują ubiegać się o lokal w przyszłości, jak również tych, którzy myśleli o wykupie lokalu z bonifikatą.