Najem senioralny to model zakładający dobrowolną zamianę lokalu mieszkalnego przez seniora na mieszkanie komunalne dostosowane do jego potrzeb – na przykład na parterze, z windą lub bez barier architektonicznych. W zamian za to senior wynajmuje swoje dotychczasowe mieszkanie gminie, która może podnająć je osobom oczekującym na lokal komunalny.
Kluczowym aspektem tej propozycji jest zachowanie prawa własności przez seniora – nie musi on oddawać mieszkania, ani go sprzedawać. Po zakończeniu umowy może wrócić do swojego lokalu, a w przypadku śmierci – nieruchomość przechodzi na spadkobierców.
Kluczowe założenia projektu – co go wyróżnia?
✅ Brak kryterium dochodowego
W odróżnieniu od klasycznego najmu lokali komunalnych, najem senioralny nie wymaga spełniania kryteriów dochodowych. To oznacza, że również osoby z przeciętnymi lub wyższymi dochodami, ale mające problem z codziennym funkcjonowaniem w dotychczasowym mieszkaniu, mogą skorzystać z programu.
✅ Komfort i bezpieczeństwo
Gminy będą zobowiązane do oferowania mieszkań dostosowanych do potrzeb osób starszych, co obejmuje:
-
brak progów,
-
windy,
-
szerokie drzwi dla wózków inwalidzkich,
-
łazienki przystosowane do ograniczonej sprawności ruchowej.
Dzięki temu seniorzy będą mogli samodzielnie funkcjonować, bez konieczności przeprowadzki do domu opieki czy angażowania bliskich w codzienną pomoc.
✅ Lepsze zarządzanie zasobami mieszkaniowymi
Zamieszkanie przez seniorów w mniejszych, dostosowanych lokalach komunalnych pozwoli gminom lepiej wykorzystać istniejący zasób mieszkaniowy. Ich dotychczasowe większe mieszkania będą mogły służyć rodzinom oczekującym na lokal komunalny.
Dlaczego to takie ważne?
Dziś wiele osób starszych mieszka samotnie w dużych, często nieprzystosowanych mieszkaniach zlokalizowanych w budynkach bez wind. Brak mobilności i izolacja społeczna to poważne problemy wpływające na jakość życia seniorów, ich zdrowie fizyczne i psychiczne.
Program najmu senioralnego może przyczynić się do:
-
zmniejszenia liczby osób kierowanych do domów pomocy społecznej,
-
poprawy stanu zdrowia i samopoczucia seniorów,
-
zwiększenia ich aktywności społecznej i niezależności,
-
zmniejszenia presji na rynek komunalny i poprawy rotacji mieszkań.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Projekt ustawy przygotowany przez Ministerstwo ds. Polityki Senioralnej pod kierownictwem Marzeny Okły-Drewnowicz został już wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Planowany termin przyjęcia ustawy to drugi kwartał 2025 roku. To oznacza, że już niedługo pierwsze gminy będą mogły wdrażać ten model.
Kto skorzysta na nowym rozwiązaniu?
Korzyści z programu najmu senioralnego będą wielowymiarowe:
-
Seniorzy – otrzymają możliwość zamieszkania w bezpiecznym i komfortowym lokalu bez utraty majątku.
-
Gminy – zyskają dostęp do nowych mieszkań, które mogą zostać wykorzystane na cele społeczne.
-
Rodziny oczekujące na lokale komunalne – mogą szybciej otrzymać mieszkanie dzięki zwiększeniu dostępnych zasobów.
Czy są jakieś ryzyka?
Każda zmiana wiąże się z wyzwaniami. W przypadku najmu senioralnego warto zwrócić uwagę na:
-
konieczność odpowiedniego przygotowania gminnych zasobów mieszkaniowych – wiele gmin nie posiada lokali dostosowanych do potrzeb osób starszych,
-
potrzebę odpowiedniej kampanii informacyjnej – program musi być dobrze rozumiany przez seniorów, by nie budził obaw o utratę mieszkania czy niejasne zasady najmu,
-
mechanizmy zabezpieczające prawa seniorów – kluczowe będzie jasne uregulowanie zapisów prawnych dotyczących powrotu do pierwotnego mieszkania oraz dziedziczenia.
Podsumowanie: szansa na godną starość
Najem senioralny to ambitny i przemyślany projekt, który może realnie wpłynąć na poprawę jakości życia milionów starszych Polaków. To przykład polityki społecznej nastawionej nie na rozdawnictwo, lecz na inteligentne zarządzanie zasobami i wspieranie niezależności seniorów. Jeśli wdrożenie programu przebiegnie sprawnie, może on stać się wzorem dla innych krajów europejskich w zakresie nowoczesnej polityki senioralnej.