Rządowy projekt ustawy może całkowicie odmienić sytuację tysięcy starszych osób mieszkających w trudnych warunkach. Nowe przepisy mają ułatwić codzienne funkcjonowanie seniorów, bez konieczności sprzedaży mieszkania czy spełniania rygorystycznych kryteriów. Na czym dokładnie polegają zmiany i kto z nich skorzysta?
Seniorzy zyskają nowe możliwości mieszkaniowe
Polskie prawo mieszkaniowe czekają znaczące zmiany. Rząd przedstawił projekt ustawy, która umożliwi osobom starszym zamianę mieszkania własnościowego na lokal gminny, dostosowany do ich potrzeb.
Nowe rozwiązanie ma przeciwdziałać zjawisku określanemu jako „więźniowie czwartego piętra” – czyli sytuacji, w której seniorzy nie mogą swobodnie opuszczać mieszkań z powodu braku windy lub barier architektonicznych.
Umowa najmu senioralnego
W centrum nowych przepisów znajduje się nowa forma prawna – umowa najmu senioralnego.
Dzięki niej osoby starsze, które mieszkają na wyższych piętrach budynków bez dostępu do windy, będą mogły ubiegać się o lokal z zasobów mieszkaniowych gminy, znajdujący się:
-
na parterze, lub
-
w budynku z windą.
Celem jest zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa codziennego funkcjonowania bez konieczności sprzedaży własnego mieszkania.
Wymiana mieszkań – jak to będzie działać?
Mechanizm jest prosty: senior przekazuje swoje mieszkanie gminie w najem, a w zamian otrzymuje dostęp do lokalu komunalnego. Co ważne:
-
gmina może podnająć to mieszkanie innej osobie oczekującej na lokal,
-
w przypadku rezygnacji z najmu przez seniora, jego mieszkanie zostanie mu zwrócone,
-
w przypadku śmierci seniora, mieszkanie pozostaje w masie spadkowej.
To rozwiązanie umożliwia zachowanie własności i bezpieczeństwa prawnego przy jednoczesnym zwiększeniu mobilności osób starszych.
Brak kryterium dochodowego
Nowy typ najmu nie będzie uzależniony od sytuacji materialnej seniora. Oznacza to, że osoby starsze nie będą musiały spełniać progów dochodowych, obowiązujących zazwyczaj przy ubieganiu się o lokal komunalny.
Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu, kluczowym kryterium jest utrudniony dostęp do mieszkania – a nie poziom dochodów.
Będą 2 warunki
Aby móc ubiegać się o lokal w ramach nowego programu najmu senioralnego, należy spełnić dwa podstawowe kryteria:
-
mieć ukończone 60 lat,
-
być właścicielem mieszkania zlokalizowanego na co najmniej trzecim piętrze w budynku bez windy.
Z rozwiązania będą mogły korzystać wyłącznie osoby starsze mieszkające samotnie lub w dwuosobowych gospodarstwach domowych. Program nie obejmuje rodzin z dziećmi.
Własność mieszkania pozostaje przy seniorze
Jednym z kluczowych założeń projektu jest to, że gmina nie przejmuje mieszkania seniora na własność. Lokal pozostaje jego prywatną nieruchomością, a jedynie zostaje oddany gminie w najem, co pozwala jej podnajmować go osobom oczekującym na lokal komunalny.
W przypadku gdy senior zdecyduje się zakończyć najem lokalu gminnego, ma prawo powrócić do swojego mieszkania, które zostanie mu zwrócone. Również w sytuacji śmierci właściciela, mieszkanie zostaje w majątku spadkowym, z tym że prawo do lokalu komunalnego nie przechodzi na spadkobierców.
Skala problemu jest poważna – ponad 9 milionów seniorów
W Polsce żyje obecnie ponad 9,9 mln osób starszych, co stanowi ponad 26% populacji. Według prognoz GUS, do 2050 roku ten odsetek wzrośnie do około 40%.
Szczególnie trudna sytuacja dotyczy seniorów posiadających mieszkania własnościowe, które znajdują się powyżej 3. piętra w budynkach bez windy. To oni w największym stopniu odczuwają ograniczenia w codziennym życiu, co czyni ich grupą docelową dla nowego programu.
Gmina zyska – senior też
Rozwiązanie przynosi korzyści nie tylko seniorom, ale także samorządom. Gminy zyskują możliwość:
-
lepszego zarządzania zasobami mieszkaniowymi,
-
zwiększenia liczby dostępnych mieszkań dla osób oczekujących na lokal komunalny,
-
wykorzystania istniejących zasobów prywatnych w modelu podnajmu społecznego.
Aspekt prawny – co gwarantuje ustawa?
Projekt nowelizuje ustawę o ochronie praw lokatorów oraz Kodeks cywilny. Nowe przepisy gwarantują m.in.:
-
zabezpieczenie praw własności seniora,
-
możliwość powrotu do swojego mieszkania,
-
pełne dziedziczenie mieszkania przez spadkobierców,
-
brak obowiązku wyzbywania się nieruchomości.
Likwidacja barier i dostosowanie mieszkań
Projekt jest odpowiedzią na liczne apele o dostosowanie warunków mieszkaniowych do potrzeb starzejącego się społeczeństwa. Na ten problem od lat zwraca uwagę Marzena Okła-Drewnowicz, była ministra ds. polityki senioralnej, a obecnie sekretarz stanu w KPRM.
Kwestie takie jak likwidacja barier architektonicznych, budowa mieszkań z myślą o seniorach czy wprowadzenie wind w starszych budynkach to kluczowe elementy strategii demograficznej państwa.
Co dalej? Etap konsultacji społecznych i opiniowania
Na ten moment projekt ustawy znajduje się na etapie:
-
uzgodnień międzyresortowych,
-
konsultacji publicznych,
-
opiniowania przez odpowiednie instytucje.
Choć przepisy nie zostały jeszcze przyjęte, wszystko wskazuje na to, że nowe rozwiązania mogą wejść w życie w ciągu najbliższych lat – być może już w 2026 roku.
źródło: PORTAL SAMORZĄDOWY