Po ponad 20 latach przerwy szykuje się ważna zmiana dla tysięcy pracowników instytucji kultury. W Sejmie toczą się prace nad ustawą, która może znacząco wpłynąć na ich sytuację finansową. Sprawdź, kogo obejmą nowe przepisy, kiedy można spodziewać się wypłat i na jakich zasadach będzie przysługiwać dodatkowe świadczenie.
Dodatkowa premia roczna dla pracowników kultury wraca!
Już wkrótce tysiące pracowników instytucji kultury mogą zyskać finansowe wsparcie, którego byli pozbawieni od ponad dwóch dekad.
W Sejmie trwają prace nad ustawą, która przywróci im tzw. "trzynastki" – dodatkowe wynagrodzenie roczne, równe wysokości miesięcznej pensji.
Projekt ustawy dla pracowników instytucji kultury – o co chodzi?
Trwające w Sejmie prace legislacyjne dotyczą poselskiego projektu przygotowanego przez Lewicę, a firmowanego m.in. przez Marszałka Sejmu Włodzimierza Czarzastego.
Celem ustawy jest przywrócenie prawa do trzynastki dla pracowników instytucji kultury, takich jak:
-
muzea,
-
biblioteki,
-
domy kultury,
-
galerie sztuki (BWA),
-
centra kultury i inne jednostki artystyczne.
To blisko 90 tysięcy osób, które utraciły prawo do dodatkowego wynagrodzenia w 2000 roku, kiedy to instytucje kultury przestały funkcjonować jako zakłady budżetowe.
Od tamtej pory stanowili oni jedną z nielicznych grup zawodowych w sektorze publicznym bez prawa do „trzynastki”.
Ile będzie kosztować przywrócenie świadczenia?
Według szacunków, roczny koszt wypłaty premii dla całego sektora kultury wyniesie od 560 do 600 mln zł.
W kontekście danych o wynagrodzeniach warto zauważyć, że średnie pensje w instytucjach kultury są o ponad 14% niższe niż średnia krajowa, co dodatkowo uzasadnia potrzebę wsparcia finansowego.
Kiedy można spodziewać się pierwszych wypłat?
Jeśli ustawa przejdzie cały proces legislacyjny i zostanie podpisana przez Prezydenta, wejdzie w życie 1 stycznia 2026 roku. Zgodnie z obowiązującym prawem, pierwsze wypłaty nastąpią do końca marca 2027 roku, a więc za rok, którego świadczenie będzie dotyczyło.
Co to jest „trzynastka” i komu przysługuje?
Dodatkowe wynagrodzenie roczne, potocznie nazywane „trzynastką”, to świadczenie znane przede wszystkim pracownikom sektora publicznego. Wypłacane jest zgodnie z ustawą z 12 grudnia 1997 r. i przysługuje m.in. pracownikom:
-
urzędów administracji państwowej i samorządowej,
-
sądów i trybunałów,
-
biur poselskich i senatorskich,
-
szkół, placówek oświatowych,
-
oraz innych jednostek finansowanych z budżetu państwa.
W sektorze prywatnym trzynastki nie są obowiązkowe – zależą od decyzji pracodawcy i ewentualnych zapisów w regulaminach pracy.
Kto obecnie NIE otrzymuje premii rocznej?
Nie każdy zatrudniony w strukturach publicznych może liczyć na dodatkowe świadczenie. Z przepisów wyłączono m.in.:
-
żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych (Policja, ABW, CBA, SG, SOP, PSP),
-
osoby na kierowniczych stanowiskach państwowych,
-
pracowników Państwowych Instytutów Badawczych.
Utrata prawa do „trzynastki” może nastąpić również indywidualnie – np. w przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności, pojawienia się w pracy w stanie niezdolnym do jej wykonywania lub zwolnienia dyscyplinarnego.
Ile trzeba przepracować, aby dostać dodatkowe wynagrodzenie?
Pełna „trzynastka” przysługuje pracownikowi, który przepracuje cały rok kalendarzowy w danej jednostce. Jeśli staż jest krótszy, ale wynosi co najmniej 6 miesięcy, świadczenie przysługuje w części proporcjonalnej.
Są jednak wyjątki – ustawodawca nie wymaga spełnienia progu pół roku m.in. w przypadku:
-
urlopów związanych z macierzyństwem, ojcostwem i rodzicielstwem,
-
przejścia na emeryturę lub rentę,
-
urlopów dla poratowania zdrowia lub naukowych,
-
nauczycieli i nauczycieli akademickich rozpoczynających pracę w trakcie roku.
Do stażu zalicza się także urlop wypoczynkowy.
Kiedy wypłacane jest świadczenie?
Mimo że wielu pracowników marzy o dodatkowych środkach przed świętami, ustawa jasno wskazuje termin wypłaty:
➡️ do 31 marca roku następującego po tym, którego premia dotyczy.
Wyjątek stanowi sytuacja likwidacji zakładu pracy – wtedy świadczenie musi zostać wypłacone najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę.
Podsumowanie
-
Trwa procedowanie ustawy przywracającej trzynastki pracownikom kultury,
-
Nowe przepisy mają objąć ok. 90 tys. osób w całej Polsce,
-
Premia roczna będzie wynosić równowartość miesięcznego wynagrodzenia,
-
Wypłaty będą realizowane do końca marca każdego roku,
-
Planowane wejście ustawy w życie: 1 stycznia 2026 r.,
-
Pierwsze świadczenia zostaną wypłacone w pierwszym kwartale 2027 r.
źródło: orka.sejm.gov.pl