Nowe przepisy, ważne terminy i realne konsekwencje dla właścicieli domów – wiele się zmienia, a czasu jest coraz mniej. Jeśli korzystasz z tradycyjnego źródła ogrzewania, ten temat może dotyczyć również Ciebie. Sprawdź, co warto wiedzieć, zanim zrobi się naprawdę chłodno.
Ostatni dzwonek na wymianę starego pieca!
W wielu regionach Polski czas na pożegnanie ze starym kotłem węglowym dobiega końca.
Od stycznia 2026 roku użytkowanie tzw. „kopciuchów” będzie zakazane na terenie całego województwa podkarpackiego.
Mieszkańcy mają jeszcze tylko kilka miesięcy, by dostosować swoje źródła ciepła do obowiązujących przepisów antysmogowych. Brak reakcji może skutkować dotkliwymi karami finansowymi.
Dlaczego końcówka 2025 roku jest tak ważna?
W myśl uchwały antysmogowej przyjętej przez województwo podkarpackie, od 1 stycznia 2026 roku nie będzie można używać bezklasowych kotłów opalanych węglem lub drewnem. Tego typu urządzenia, które charakteryzują się niską efektywnością energetyczną i wysoką emisją pyłów, muszą zostać wycofane z użytku.
Kotły klasy 3 i 4 będą dopuszczone do eksploatacji jeszcze przez dwa lata – do końca 2027 roku. Z kolei urządzenia klasy 5, zamontowane przed 2020 rokiem, mogą być używane bezterminowo, o ile spełniają wymogi ekoprojektu.
Zakaz używania kopciuchów już działa w innych województwach
Podobne regulacje obowiązują już w wielu częściach kraju. Przykładowo, mieszkańcy Małopolski, Śląska, Mazowsza czy Wielkopolski musieli dostosować swoje instalacje grzewcze do przepisów znacznie wcześniej. Uchwały antysmogowe zostały przyjęte także w regionach takich jak:
-
Dolnośląskie
-
Opolskie
-
Pomorskie
-
Zachodniopomorskie
-
Kujawsko-pomorskie
-
Łódzkie
-
Świętokrzyskie
W każdym województwie terminy i szczegóły mogą się różnić, dlatego warto śledzić informacje udostępniane przez lokalne urzędy marszałkowskie.
Kary mogą sięgać nawet 5 tys. zł
Brak dostosowania się do przepisów antysmogowych to nie tylko ryzyko dla zdrowia i środowiska, ale także ryzyko finansowe. Za użytkowanie niezgodnego źródła ciepła można otrzymać:
-
Mandat do 500 zł
-
Grzywnę do 5 000 zł
Co więcej, kary te mogą być nakładane wielokrotnie, na przykład przy każdej kontroli przeprowadzonej przez straż miejską lub inne uprawnione służby. Działania kontrolne intensyfikują się zwykle w sezonie grzewczym, który rozpoczyna się już w październiku.
Nowe przepisy to część europejskiej strategii
Ograniczenia dotyczące starych kotłów nie są jedynie inicjatywą krajową. Wymogi te wynikają również z Dyrektyw Unii Europejskiej, które stawiają na ograniczenie emisji pyłów i poprawę jakości powietrza w całym regionie.
Ekoprojekt (ang. EcoDesign) określa normy, jakie muszą spełniać nowe urządzenia grzewcze, zarówno pod kątem efektywności energetycznej, jak i emisji zanieczyszczeń. Te regulacje dotyczą nie tylko kotłów, ale również kominków, pieców wolnostojących i wkładów kominkowych.
Czy zawsze trzeba wymieniać cały piec?
Nie w każdym przypadku wymiana urządzenia jest konieczna. Czasami wystarczy modernizacja istniejącego systemu grzewczego poprzez montaż specjalnych filtrów elektrostatycznych lub odpyłaczy, które redukują emisję szkodliwych cząstek.
Warto jednak pamiętać, że takie rozwiązania muszą być certyfikowane i zgodne z wymogami ekoprojektu oraz przepisów lokalnych. W razie wątpliwości, warto skorzystać z usług doradców energetycznych, dostępnych w wielu gminach.
Jakie źródła ciepła są dozwolone?
Zgodnie z aktualnymi regulacjami, użytkownicy mają do wyboru kilka typów urządzeń, które spełniają wymogi emisyjne i mogą być stosowane bez ryzyka sankcji. Są to między innymi:
-
Pompy ciepła
-
Kotły gazowe lub na lekki olej opałowy
-
Kotły na węgiel, drewno lub pellet, ale wyłącznie zgodne z ekoprojektem
-
Systemy ciepłownicze (np. miejskie)
-
Ogrzewanie elektryczne
Wszystkie te rozwiązania wpisują się w trend zwiększania efektywności energetycznej i poprawy jakości powietrza.
Możliwości finansowego wsparcia dla mieszkańców
Wymiana systemu grzewczego to poważna inwestycja, dlatego rząd od kilku lat prowadzi program „Czyste Powietrze”, który wspiera właścicieli domów jednorodzinnych w przejściu na nowoczesne źródła ciepła.
Dotychczas:
-
Złożono wnioski na ponad 38,8 miliarda zł
-
Wypłacono już ponad 16,7 miliarda zł
W 2024 roku, ze względu na nieprawidłowości, program został tymczasowo zawieszony, ale wznowiono go w marcu 2025 roku po wprowadzeniu rygorystycznych zmian, w tym obowiązku przeprowadzenia audytu energetycznego.
Więcej informacji można znaleźć na oficjalnej stronie: czystepowietrze.gov.pl
Ulga termomodernizacyjna nadal dostępna
Kolejnym sposobem na zmniejszenie kosztów inwestycji jest ulga termomodernizacyjna. Pozwala ona na odliczenie poniesionych wydatków od podstawy opodatkowania. Do tej pory skorzystało z niej:
-
312 tys. podatników w 2024 roku
-
Łączna kwota odliczeń to ponad 5,5 miliarda zł
Rekord padł w 2021 roku, kiedy ulga przyniosła 10,4 miliarda zł korzyści dla niemal 600 tys. osób. Mechanizm ten nadal funkcjonuje i może znacząco odciążyć budżet domowy podczas wymiany źródła ciepła.