Z początkiem października w Polsce wystartuje długo zapowiadany system kaucyjny. Nowe przepisy mają poprawić jakość recyklingu, ograniczyć liczbę zmieszanych odpadów i zmotywować konsumentów do zwracania opakowań po napojach. Choć jednak wiele typów butelek i puszek zostanie objętych kaucją, jednorazowe szkło na razie pozostaje poza systemem.
Start systemu kaucyjnego – co się zmieni od 1 października?
Od 1 października 2025 roku obowiązywać zacznie nowy system kaucyjny, który obejmie:
-
plastikowe butelki o pojemności do 3 litrów,
-
metalowe puszki do 1 litra,
-
a od 1 stycznia 2026 r. także szklane butelki wielorazowe do 1,5 litra.
Dla klientów oznacza to konieczność zapłaty kaucji, którą odzyskają po zwrocie opakowania – nawet bez konieczności okazania paragonu. Zwroty będą możliwe przez automaty lub ręcznie, np. w sklepach.
Ile zapłacimy? Wysokość kaucji
System przewiduje dwa poziomy opłat:
-
50 groszy za plastikowe butelki i puszki,
-
1 zł za szklane butelki wielokrotnego użytku.
Z systemu wyłączono opakowania po mleku i napojach mlecznych, m.in. ze względów sanitarnych, na wniosek branży mleczarskiej.
Udział sklepów – różne zasady dla małych i dużych
Duże sklepy (powyżej 200 m²) będą miały obowiązek przyjmowania zwracanych opakowań i zwracania kaucji. Małe placówki handlowe będą zobowiązane jedynie do pobierania kaucji, a udział w samym systemie zbiórki będzie dla nich dobrowolny.
Co z jednorazowymi butelkami ze szkła?
Na ten moment system nie obejmuje również szklanych butelek jednorazowych. Powód? Opór ze strony małych sklepów, które podnosiły kwestie organizacyjne i logistyczne.
Mimo to, wiceminister klimatu Anita Sowińska zapowiedziała, że podejmie działania, by w przyszłości włączyć ten rodzaj opakowań do systemu. Podkreśliła jednak, że takie rozwiązanie wymaga dodatkowych konsultacji i analiz – a także możliwej nowelizacji przepisów.
Operatorzy też mogą odegrać swoją rolę
Jak zaznaczyła wiceminister, istnieje szansa, że operatorzy systemu kaucyjnego mogliby samodzielnie wprowadzić mechanizmy umożliwiające zbiórkę jednorazowego szkła – bez potrzeby zmiany ustawy. Temat pozostaje otwarty.
Dlaczego tak duży nacisk na szkło wielokrotnego użytku?
Ministerstwo Klimatu i Środowiska przekonuje, że szklane butelki zwrotne są jednym z fundamentów tzw. gospodarki o obiegu zamkniętym. Korzyści? Mniej odpadów i większa efektywność surowcowa.
Przykłady z zagranicy:
-
W Niemczech butelki wielokrotnego użytku są napełniane średnio 45 razy,
-
W Finlandii – około 33 razy.
Jedna taka butelka może zastąpić nawet 20 opakowań jednorazowych, co czyni ją realną alternatywą w walce z odpadami.
Prace nad ustawą nadal trwają
Chociaż główne założenia systemu zostały przyjęte przez parlament i podpisane przez prezydenta już w 2023 r., wielu interesariuszy zgłaszało potrzebę dalszych modyfikacji. Nowe kierownictwo resortu rozpoczęło więc proces nowelizacji, uwzględniający postulaty rynku.
Co warto zapamiętać?
-
System kaucyjny rusza 1 października 2025.
-
Obejmie: plastik, puszki i szkło wielokrotnego użytku.
-
Szkło jednorazowe może dołączyć w przyszłości, ale nie jest to jeszcze przesądzone.
-
Celem jest zwiększenie recyklingu i zmniejszenie odpadów komunalnych.
-
Zwrot kaucji będzie możliwy bez paragonu, ale opakowanie musi być czyste, niezgniecione i z kodem kreskowym.