Rodzice oraz opiekunowie wspierający nauczycieli podczas szkolnych wycieczek czy wydarzeń edukacyjnych nie muszą już przedstawiać zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego. Obecnie wystarczy pisemne oświadczenie, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. Zmiana ta już obowiązuje i stanowi element nowelizacji tzw. lex Kamilek, która miała na celu uproszczenie procedur i zmniejszenie zbędnej biurokracji w systemie oświaty.
Ulga dla rodziców i koniec kolejek po dokumenty
Dotychczas, każdy rodzic lub wolontariusz zaangażowany w opiekę nad dziećmi musiał dostarczać aktualne zaświadczenie z KRK – niezależnie od częstotliwości czy rodzaju współpracy. Nowe przepisy eliminują ten wymóg, zastępując go prostym oświadczeniem, w którym opiekun potwierdza, że nie jest objęty zakazem pracy z małoletnimi oraz nie figuruje w rejestrze sprawców przestępstw seksualnych.
To oznacza koniec długich kolejek i kosztów związanych z uzyskiwaniem dokumentów, szczególnie dla tych, którzy tylko okazjonalnie pomagają w szkołach czy przedszkolach.
Praktyczne zmiany dla szkół i placówek
Nowelizacja przynosi również inne uproszczenia, z których korzystają nie tylko rodzice, ale również szkoły, przedszkola oraz organizatorzy zajęć pozalekcyjnych. W szczególności:
-
Placówki nie muszą już sprawdzać gości uczestniczących jednorazowo w lekcjach lub wydarzeniach.
-
Wolontariusze i uczniowie na praktykach są zwolnieni z opłat za dokumenty o niekaralności.
-
Osoby już dopuszczone do pracy z dziećmi mogą być weryfikowane co maksymalnie dwa lata, co pozwala szkołom monitorować sytuację prawną kadry bez nadmiernej biurokracji.
Gdzie zaświadczenia nadal są wymagane?
Choć przepisy zostały uproszczone, nie oznacza to całkowitej rezygnacji z weryfikacji. W określonych przypadkach nadal konieczne będzie okazanie dokumentów z Krajowego Rejestru Karnego i rejestru sprawców przestępstw seksualnych, m.in. w sytuacjach:
-
gdy osoba jest zatrudniona do stałej pracy z dziećmi (nauczyciele, pedagodzy, trenerzy, terapeuci),
-
w przypadku organizatorów wypoczynku, kolonii czy obozów,
-
przy prowadzeniu działalności związanej z rozwojem duchowym, edukacyjnym lub sportowym dzieci i młodzieży.
W takich przypadkach odpowiedzialność za zebranie dokumentów spoczywa na dyrektorze szkoły lub organizatorze aktywności.
Dane osobowe i ich ochrona – co się zmienia?
Nowe przepisy zawierają także jasne regulacje dotyczące przetwarzania danych osobowych osób dopuszczanych do pracy z dziećmi. W szczególności:
-
Obowiązek weryfikacji i archiwizacji dokumentów spoczywa na podmiotach prowadzących działalność edukacyjną (np. dyrektorach szkół).
-
Osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej (np. rodzice) same składają wymagane oświadczenia.
-
Weryfikacja może być przeprowadzana nie częściej niż raz na dwa lata, co pozwala na utrzymanie równowagi między bezpieczeństwem a prywatnością.
Precyzyjne definicje i mniej niejasności
Zmiany obejmują także doprecyzowanie wielu pojęć, które wcześniej wywoływały spory interpretacyjne. Dzięki temu szkoły, fundacje, świetlice i inne instytucje pracujące z dziećmi zyskały większą pewność, jak stosować przepisy w praktyce. W ustawie doprecyzowano m.in.:
-
„Opiekę” – jako działania zapewniające dziecku bezpieczeństwo i wsparcie,
-
„Wypoczynek” – jako aktywności rekreacyjne i regeneracyjne (kolonie, obozy, półkolonie),
-
„Wychowanie” – jako kompleksowy proces wspierania rozwoju osobowego i społecznego małoletniego,
-
„Standardy ochrony małoletnich” – jako wewnętrzne procedury służące tworzeniu bezpiecznego środowiska.
Obowiązek przestrzegania standardów ochrony dzieci nadal aktualny
Choć rodzice nie muszą już biegać po zaświadczenia, nadal obowiązuje ich przestrzeganie standardów ochrony małoletnich. Oznacza to, że każda osoba zaangażowana w opiekę nad dziećmi musi znać i stosować się do określonych zasad. Placówki edukacyjne mają obowiązek:
-
udostępniać standardy na swojej stronie internetowej,
-
wywieszać je w widocznym miejscu – zarówno w wersji pełnej, jak i uproszczonej, przeznaczonej dla dzieci,
-
zapewnić, że wszystkie osoby pracujące z dziećmi wiedzą, jak reagować w sytuacjach potencjalnego zagrożenia dobra dziecka.
Szybsza reakcja w sytuacjach kryzysowych
W odpowiedzi na dramatyczne wydarzenia, które doprowadziły do uchwalenia lex Kamilek, przepisy przewidują również obowiązek natychmiastowego informowania odpowiednich służb o przypadkach ciężkiego uszczerbku na zdrowiu dziecka lub jego śmierci. Pozwoli to na szybkie analizowanie sytuacji i wdrażanie działań zapobiegawczych.
Podsumowanie
Nowe przepisy już obowiązują i są wyraźnym sygnałem, że państwo stara się pogodzić realne potrzeby placówek oświatowych z troską o bezpieczeństwo dzieci. Rezygnacja z obowiązku dostarczania zaświadczenia o niekaralności przez rodziców to duży krok w stronę bardziej elastycznego, dostępnego i praktycznego systemu wsparcia w edukacji. Jednocześnie nie zapomniano o tym, jak ważna jest kontrola w miejscach, gdzie dzieci spędzają najwięcej czasu.