Już od 1 września 2026 roku w polskich szkołach podstawowych nastąpi poważna zmiana w sposobie nauczania przyrody. Zmiana ta dotyczy klas IV–VI i ma całkowicie zerwać z dotychczasowym schematem trzech osobnych lekcji po 45 minut. W ich miejsce pojawią się trzygodzinne bloki zajęć, które dadzą nauczycielom i uczniom znacznie większą swobodę w nauce.
Poniżej wyjaśniamy, co to oznacza w praktyce, jakie są plusy i minusy oraz jak rodzice mogą przygotować dziecko na nowy system.
📌 Co dokładnie się zmienia?
-
Przedmiot: Przyroda (powraca po kilkuletniej przerwie w klasach IV–VI).
-
Nowy format: Zamiast trzech 45-minutowych lekcji w tygodniu – jeden blok trwający około 3 godzin.
-
Cel reformy: Więcej czasu na doświadczenia, badania terenowe i projekty grupowe, bez pośpiechu typowego dla krótkich lekcji.
-
Elastyczność: Nauczyciel decyduje, jak wykorzystać blok – może to być jedna długa lekcja, kilka krótszych modułów w ciągu dnia lub zajęcia wyjazdowe.
🌿 Jak to będzie wyglądało w praktyce?
Wyobraźmy sobie, że dziecko w środę ma blok przyrody od 9:00 do 12:00.
-
Pierwsza godzina: omówienie tematu i wprowadzenie do eksperymentu.
-
Druga godzina: praca w grupach – wykonywanie doświadczenia, np. badanie właściwości gleby czy analiza jakości wody w pobliskim strumieniu.
-
Trzecia godzina: omówienie wyników, prezentacja wniosków i zapisanie ich w zeszytach projektowych.
Takie zajęcia mogą też odbywać się poza szkołą – np. w ogrodzie botanicznym, parku narodowym czy na wycieczce edukacyjnej.
🌍 Skąd pomysł na reformę?
Ministerstwo Edukacji inspirowało się systemami edukacyjnymi z Walii, Irlandii i Australii, gdzie nauka przyrody jest mocno oparta na doświadczeniach i pracy zespołowej. Celem jest odejście od „suchej teorii” i podręcznika na rzecz nauki przez działanie.
🧪 Co zyska uczeń?
-
Lepsze zrozumienie tematu – możliwość przeprowadzenia doświadczenia od początku do końca bez przerywania dzwonkiem.
-
Rozwój umiejętności miękkich – praca w grupach, prezentacja wyników, planowanie zadań.
-
Więcej praktyki – zajęcia w terenie, kontakt z przyrodą, realne badania.
⚠️ Na co zwracają uwagę nauczyciele?
Zmiana ma też drugą stronę medalu:
-
Ryzyko redukcji etatów – połączenie treści biologii, geografii, chemii i fizyki w jeden przedmiot może oznaczać mniej godzin dla specjalistów.
-
Problemy sprzętowe – w wielu szkołach brakuje pracowni chemicznych (zlikwidowanych po pandemii).
-
Trudności w małych szkołach – łączenie godzin i organizacja bloków może być logistycznie wymagająca.
👨👩👧 Jak rodzic może pomóc dziecku w nowym systemie?
-
Zadbaj o dobre przygotowanie na długi blok
-
W dni z zajęciami przyrody dziecko powinno mieć pełny, zdrowy posiłek przed szkołą – koncentracja przez trzy godziny wymaga energii.
-
Warto spakować wodę i przekąskę, aby uniknąć spadku energii w trakcie zajęć.
-
-
Rozwijaj ciekawość w domu
-
Oglądajcie wspólnie filmy dokumentalne o przyrodzie.
-
Wybierajcie się na spacery z lupą czy lornetką, by samodzielnie obserwować rośliny i zwierzęta.
-
-
Wspieraj projekty szkolne
-
Pomagaj w zbieraniu materiałów do doświadczeń (np. próbki gleby, liście do analizy).
-
Zachęcaj do dokumentowania postępów – zdjęcia, notatki, rysunki.
-
-
Ucz planowania pracy
-
Dłuższe zajęcia często oznaczają większe projekty – ucz dziecko, jak podzielić zadania na etapy.
-
🖥 Gdzie śledzić informacje o reformie?
Ministerstwo uruchomiło stronę reforma26.men.gov.pl, na której na bieżąco pojawiają się szczegóły dotyczące zmian, przykłady scenariuszy zajęć i materiały dla rodziców.
📊 Podsumowanie – co warto zapamiętać?
-
Od września 2026 r. przyroda w klasach IV–VI będzie nauczana w 3-godzinnych blokach zamiast lekcji po 45 minut.
-
Zmiana ma zwiększyć praktyczność nauki i umożliwić realizację doświadczeń, projektów i zajęć w terenie.
-
Rodzice powinni przygotować dzieci na nowy rytm nauki i wspierać ich w rozwijaniu pasji przyrodniczych.
-
Choć reforma ma wiele zalet, pojawiają się też obawy o etat nauczycieli i dostęp do odpowiednich pracowni.