Jeszcze w tym roku polskie szkoły czekają duże zmiany w zakresie zasad dyscyplinowania uczniów. Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało projekt, który ma zakończyć dowolność w nakładaniu kar i wprowadzić ogólnopolski, jednolity katalog sankcji. To odpowiedź na liczne sygnały o nadużyciach i niejasnych regulaminach w różnych placówkach.
Dlaczego potrzebne są zmiany?
Do tej pory kary, prawa i obowiązki uczniów były rozproszone – część w ustawach, część w rozporządzeniach, a sporo jedynie w statutach szkół. W efekcie każda placówka mogła ustalać własne zasady, co prowadziło do nierównego traktowania. Problemem bywały też praktyki naruszające prawo do nauki, jak np. usuwanie ucznia z lekcji.
Dwa etapy reagowania na przewinienia
Nowy system przewiduje, że najpierw szkoła musi zastosować działania wychowawcze, takie jak:
-
ustne lub pisemne upomnienie,
-
zobowiązanie do przeprosin,
-
naprawienie wyrządzonej szkody,
-
prace porządkowe na rzecz szkoły.
Dopiero gdy te metody zawiodą, możliwe będzie sięgnięcie po ustawowe kary, m.in.:
-
upomnienie pisemne,
-
nagana pisemna (zwykła lub z ostrzeżeniem),
-
przeniesienie do innej szkoły (dla uczniów objętych obowiązkiem szkolnym),
-
skreślenie z listy uczniów (dla pełnoletnich).
Dyrektor będzie mógł także czasowo ograniczyć uczniowi udział w wydarzeniach kulturalnych czy sportowych – maksymalnie na 3 miesiące lub do końca roku szkolnego.
Jasna procedura i gwarancje dla ucznia
Kara będzie mogła zostać nałożona dopiero po przeprowadzeniu postępowania, w którym uczeń ma prawo do obrony i przedstawienia swojego stanowiska. Najcięższe sankcje będą wymagały zgody rady pedagogicznej i opinii rady szkoły.
MEN wprowadza też zasadę domniemania niewinności – wszelkie wątpliwości mają być rozstrzygane na korzyść ucznia.
Możliwość odwołania się od kary
-
Od drobniejszych kar – do rady szkoły lub rady pedagogicznej (7 dni na złożenie, 30 dni na rozpatrzenie).
-
Od przeniesienia lub skreślenia z listy uczniów – do kuratora oświaty lub innego organu wyższego stopnia.
Rada nie będzie mogła zaostrzyć kary – może jedynie utrzymać ją, złagodzić lub uchylić.
Nowy system rzeczników praw uczniów
Projekt przewiduje powstanie czteropoziomowej sieci rzeczników:
-
Krajowy Rzecznik Praw Uczniowskich – przy MEN.
-
Wojewódzcy Rzecznicy – przy kuratoriach.
-
Powiatowi i Gminni Rzecznicy – opcjonalnie.
-
Szkolni Rzecznicy – wybierani przez rady szkół spośród nauczycieli, z możliwością dodatkowego wynagrodzenia.
Szkolny rzecznik ma być osobą dostępną na co dzień, do której uczeń może zgłosić problem czy poprosić o pomoc w odwołaniu od kary.
Obowiązkowe rady szkół i zmiany w przepisach o wagarach
Każda szkoła będzie musiała powołać radę, w której znajdą się nauczyciele, rodzice i uczniowie w równej liczbie. Rada będzie mogła opiniować plany pracy i proponować zmiany w statucie.
W przypadku wagarów próg nieusprawiedliwionych nieobecności zostanie obniżony z 50% do 25% w skali miesiąca lub roku. Jego przekroczenie, bez możliwości egzaminu klasyfikacyjnego, oznacza nieklasyfikowanie ucznia.
Nowe zasady dla uczniów pełnoletnich
Zmiany obejmą również sytuację prawną uczniów, którzy ukończyli 18 lat, ale wciąż uczęszczają do szkoły. Obecnie rodzice takich osób mają pełen dostęp do ocen, frekwencji czy informacji o postępach w nauce – niezależnie od woli samego ucznia. Nowe przepisy zachowają to prawo, ale wprowadzą możliwość złożenia sprzeciwu przez pełnoletniego ucznia.
Oznacza to, że jeśli dorosły uczeń nie będzie chciał, by rodzice otrzymywali jego oceny lub inne dane o przebiegu nauki, będzie mógł formalnie wyrazić swój sprzeciw w szkole. Sprzeciw ten będzie obowiązywał od momentu złożenia, a szkoła będzie musiała go respektować.
Konsultacje społeczne w toku
Projekt został opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji. Konsultacje potrwają 30 dni, a uwagi można przesyłać na adres: konsultacje.dk@men.gov.pl. Ministerstwo zapowiada, że we wrześniu przedstawi zaktualizowaną wersję po analizie opinii od uczniów, rodziców i nauczycieli.