23 czerwca to nie tylko okazja do złożenia życzeń i wręczenia drobnych upominków – to także świetny moment, by przyjrzeć się temu, jakie uprawnienia przysługują ojcom w miejscu pracy. W ostatnich latach wiele się w tej kwestii zmieniło – mężczyźni zyskali nowe możliwości, które pozwalają im aktywnie uczestniczyć w wychowaniu dzieci bez obawy o utratę zatrudnienia czy wynagrodzenia.
📌 Nowoczesne prawo pracy wspiera ojców
W polskim systemie prawnym coraz większy nacisk kładzie się na równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Dzięki wdrożeniu unijnych przepisów, w tym dyrektywy work-life balance, ojcowie mogą obecnie korzystać z szeregu udogodnień, które jeszcze kilka lat temu były dla nich niedostępne.
🍼 Urlop ojcowski – 14 dni tylko dla taty
To jedno z podstawowych i najbardziej znanych praw pracujących ojców. Urlop ojcowski trwa 14 dni i przysługuje w pełnym wymiarze niezależnie od tego, jak długo ojciec pracuje u danego pracodawcy. Można go wykorzystać do 24 miesięcy po narodzinach dziecka lub po przysposobieniu. Co ważne – za czas tego urlopu przysługuje pełne wynagrodzenie.
👨👦 Urlop rodzicielski również dla mężczyzn
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego ojciec może przejąć część urlopu rodzicielskiego. Od 2024 roku przepisy jeszcze wyraźniej zachęcają ojców do skorzystania z tego prawa – określona część urlopu jest zarezerwowana wyłącznie dla nich. Jeśli nie zostanie wykorzystana przez ojca, przepada.
⚖️ Nowość: uzupełniający urlop macierzyński
W 2025 roku w życie weszła nowa regulacja – uzupełniający urlop macierzyński. Dotyczy ojców wcześniaków oraz dzieci wymagających dłuższej hospitalizacji po narodzinach. Urlop ten można wykorzystać tuż po zakończeniu standardowego urlopu macierzyńskiego i przysługuje na wniosek uprawnionego pracownika.
🕒 Elastyczny czas pracy – opcja dla rodziców
Pracujący tata dziecka, które nie ukończyło jeszcze 8 lat, może złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy. Oznacza to możliwość pracy zdalnej, zmiennego grafiku czy skróconego tygodnia pracy. Wniosek trzeba złożyć na minimum 21 dni przed planowanym rozpoczęciem takiego trybu.
🏡 Urlop wychowawczy – wspólna odpowiedzialność
Ojciec może wnioskować o urlop wychowawczy w takim samym zakresie jak matka. Przysługuje on rodzicom, którzy byli zatrudnieni przez co najmniej 6 miesięcy. Można go wykorzystać aż do ukończenia przez dziecko 6. roku życia – maksymalnie przez 36 miesięcy.
🧾 Urlop okolicznościowy na narodziny dziecka
W dniu narodzin dziecka ojciec może skorzystać z dwóch dni urlopu okolicznościowego, za które otrzymuje pełne wynagrodzenie. To prawo przysługuje niezależnie od urlopu ojcowskiego i stanowi istotne wsparcie w pierwszych chwilach po porodzie.
❗ Zakaz nadgodzin i delegacji bez zgody ojca
Jeśli ojciec wychowuje dziecko poniżej 8. roku życia, pracodawca nie może bez jego zgody:
-
zlecać pracy w nadgodzinach,
-
wysyłać go w delegacje,
-
zatrudniać w nocy lub w systemie przerywanym.
To realna ochrona życia rodzinnego i lepszy balans między obowiązkami zawodowymi a rodzicielskimi.
🛑 Ochrona przed zwolnieniem
Od momentu złożenia wniosku o którykolwiek z urlopów związanych z rodzicielstwem (macierzyński, ojcowski, wychowawczy, rodzicielski), aż do ich zakończenia, pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę ani nawet rozpocząć procedury zwolnienia. Ochrona ta obejmuje również okres, w którym ojciec wnioskuje o elastyczny czas pracy.
👨👧 Rodziny zastępcze i adopcyjne też mają prawa
Mężczyźni, którzy przyjęli dziecko do rodziny zastępczej (z wyjątkiem zawodowej) lub rozpoczęli procedurę adopcyjną, mogą korzystać z takich samych uprawnień jak biologiczni ojcowie. Dotyczy to m.in. urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
💰 Rodzicielskie świadczenie uzupełniające
Ojciec, który wychował co najmniej czworo dzieci, może otrzymać świadczenie uzupełniające, jeśli:
-
matka dzieci zmarła,
-
porzuciła rodzinę,
-
przestała się nimi zajmować.
To wsparcie finansowe dla osób, które zrezygnowały z pracy zawodowej na rzecz wychowania dzieci i nie nabyły prawa do minimalnej emerytury.
🎁 Dzień Ojca z nowym spojrzeniem
Coraz bardziej klarowne i korzystne przepisy pozwalają mężczyznom w Polsce lepiej godzić życie rodzinne z zawodowym. Dzień Ojca to świetna okazja, by nie tylko świętować, ale też dowiedzieć się, z jakich uprawnień możesz skorzystać – bo Twoje prawa jako taty są dziś większe niż kiedykolwiek wcześniej.