Już za kilka miesięcy polskie szkoły mogą stanąć przed ważną zmianą. Ministerstwo Edukacji zapowiada modyfikację systemu oceniania, która ma lepiej odpowiadać na potrzeby konkretnych grup uczniów. Co dokładnie się zmieni i kogo obejmie reforma?
Nowość od września 2025: ocena funkcjonalna
Od września 2025 roku nauczyciele zyskają możliwość stosowania nowego sposobu oceniania uczniów z autyzmem i innymi niepełnosprawnościami. Tak zwana ocena funkcjonalna ma skupiać się nie na samych wynikach testów, lecz na realnych kompetencjach ucznia, jego funkcjonowaniu w codziennym życiu i relacjach społecznych.
To podejście ma zastąpić klasyczne metody oparte na sprawdzianach, które w przypadku wielu dzieci nie oddają ich rzeczywistych umiejętności. Nowy model ma lepiej uwzględniać indywidualne możliwości i sposób funkcjonowania ucznia w środowisku szkolnym.
Skąd pomysł? Interpelacja poselska i reakcja MEN
Impulsem do zmian była interpelacja złożona przez grupę posłów, którzy zwrócili uwagę na niewydolność obecnego systemu oceniania dzieci z autyzmem. Wskazywali, że wiele z tych dzieci nie radzi sobie z egzaminami, mimo że posiadają wiedzę i umiejętności.
W odpowiedzi resort edukacji przyznał, że klasyczne ocenianie często nie spełnia swojej funkcji w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami. Jak podkreśliła Izabela Ziętka z MEN, trwają prace nad podniesieniem jakości edukacji włączającej w Polsce.
Biopsychospołeczne podejście do rozwoju ucznia
Nowy system oceny ma być zgodny z tzw. podejściem biopsychospołecznym. To znaczy, że uczeń będzie oceniany w szerszym kontekście: nie tylko jako jednostka, ale również w relacji do otoczenia – szkoły, rodziny, środowiska.
Planowana zmiana zakłada tzw. diagnozę kontekstową, czyli analizę sytuacji dziecka z uwzględnieniem środowiskowych uwarunkowań, które wpływają na jego funkcjonowanie. Dzięki temu szkoła ma szansę nie tylko oceniać, ale i skuteczniej wspierać rozwój dziecka.
Jak przygotowano wdrożenie zmian?
Od listopada 2022 do lipca 2023 roku prowadzone były specjalistyczne szkolenia dla pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych. Przygotowano również narzędzia diagnostyczne oraz materiały wspierające nauczycieli i specjalistów we wdrażaniu nowej formy oceniania.
W ramach pilotażu poradnie testowały opracowane standardy oceny funkcjonalnej, a także narzędzia służące do analizy rozwoju poznawczego, społecznego i emocjonalnego dzieci. To ma zapewnić odpowiednie przygotowanie przed wejściem zmian w życie we wrześniu 2025 roku.
Kolejna rewolucja? Możliwe zmiany w ocenie z zachowania
Ocena funkcjonalna to dopiero początek. W Ministerstwie Edukacji trwają także prace nad likwidacją tradycyjnej oceny z zachowania. Choć reforma ta znajduje się jeszcze na wstępnym etapie, planowane zmiany miałyby wejść w życie w 2026 roku.
Zamiast jednej cyfry wpisywanej na świadectwie, uczniowie mogliby być oceniani za pomocą nowej, bardziej rozbudowanej formy ewaluacji zachowania. Pomysł ten wzbudza wiele emocji w środowisku nauczycieli i rodziców.
Zmiany zapowiadane przez MEN to krok w stronę bardziej zindywidualizowanego podejścia do ucznia. Choć reforma budzi różne opinie, jedno jest pewne – polska szkoła już niedługo może wyglądać inaczej niż dotychczas.