Od 17 września 2025 roku obowiązują nowe przepisy, które znacząco upraszczają proces rejestracji do części lekarzy specjalistów w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Pacjenci mogą teraz ominąć etap zdobywania skierowania, co oznacza nie tylko oszczędność czasu, ale i mniejsze obciążenie dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. To efekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która wprowadza realne zmiany w systemie.
Do tych specjalistów bez skierowania
Zgodnie z obowiązującymi od września 2025 roku przepisami, do listy specjalistów dostępnych bez skierowania dopisano 3 długo wyczekiwane grupy:
1. Psycholog
To zmiana, która była postulowana przez wiele środowisk terapeutycznych. Do tej pory bezpośredni dostęp był możliwy jedynie do psychiatry. Psychologowie, mimo że odgrywają kluczową rolę w diagnozie i terapii, byli „zablokowani” biurokracją. Od teraz można umówić się do psychologa na NFZ bez skierowania, co skraca czas reakcji i pozwala szybciej rozpocząć proces wsparcia.
2. Lekarz medycyny sportowej
Rodzice dzieci uczęszczających na treningi oraz osoby aktywne fizycznie z pewnością odetchną z ulgą. Wizyta u lekarza sportowego, potrzebna m.in. do uzyskania zaświadczenia o zdolności do udziału w zajęciach sportowych, nie wymaga już wcześniejszego kontaktu z lekarzem rodzinnym.
3. Optometrysta
Również badania ostrości wzroku i dobór korekcji optycznej będą teraz bardziej dostępne. Optometryści trafili na listę specjalistów, do których można zgłaszać się bezpośrednio. To istotne, zwłaszcza w kontekście cyfrowego stylu życia, który przyczynia się do pogorszenia wzroku wśród młodych dorosłych i dzieci.
"Od 17 września 2025 r. obowiązują zmiany w systemie świadczeń opieki zdrowotnej, które umożliwiają pacjentom bezpośredni dostęp - bez konieczności posiadania skierowania od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) - do trzech nowych specjalistów: lekarza medycyny sportowej, optometrysty i psychologa." - czytamy na stronie Rzecznika Praw Pacjenta.
Dlaczego te zmiany były konieczne?
Rosnące potrzeby zdrowotne społeczeństwa, zwłaszcza w obszarze dobrostanu psychicznego, sprawiły, że dotychczasowe przepisy przestały być adekwatne. Jak pokazują dane WHO oraz raporty NFZ, w ciągu ostatnich pięciu lat liczba pacjentów zgłaszających problemy emocjonalne i psychofizyczne zwiększyła się o ponad 30%.
Pandemia i jej skutki społeczno-ekonomiczne znacząco pogłębiły ten trend. System opieki zdrowotnej musiał zareagować na te zmiany, zapewniając szybszy i łatwiejszy dostęp do specjalistów, którzy oferują wsparcie diagnostyczne, profilaktyczne i terapeutyczne – bez niepotrzebnych barier.
Kto już wcześniej był dostępny bez skierowania?
Zmiana przepisów z 2025 roku rozszerza istniejącą listę specjalizacji, na którą do tej pory składały się:
-
Ginekolog i położnik
-
Psychiatra
-
Onkolog
-
Wenerolog
Warto dodać, że niezależnie od tych zmian, opieką stomatologiczną na NFZ również objęto swobodny dostęp – nie potrzeba do niej skierowania, co pozostaje bez zmian.
Korzyści dla pacjentów i lekarzy rodzinnych
Nowe przepisy mają nie tylko poprawić dostępność usług medycznych, ale też realnie odciążyć lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, którzy wcześniej musieli wystawiać setki skierowań dziennie – często bez faktycznej potrzeby oceny medycznej.
Dzięki wprowadzonym zmianom:
-
Pacjenci oszczędzają czas, nie muszą umawiać się na dodatkową wizytę.
-
Placówki POZ są mniej przeciążone, co pozwala lekarzom skupić się na przypadkach wymagających ich kompetencji diagnostycznych.
-
System staje się bardziej dostępny i wydajny, szczególnie dla osób mieszkających poza dużymi miastami.
"Zmiany to krok w stronę bardziej efektywnej opieki zdrowotnej i ułatwienia pacjentom dostępu do leczenia. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej będą mieli więcej czasu dla pacjentów wymagających szerszej diagnostyki, a osoby z mniej skomplikowanymi problemami zdrowotnymi lub potrzebujące odpowiedniego zaświadczenia będą miały szybszą ścieżkę do właściwych specjalistów – zakomunikował Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec.
Szybsze leczenie i mniejsze nierówności w systemie
Jedną z największych barier w dostępie do świadczeń zdrowotnych w Polsce były dotąd różnice geograficzne. Mieszkańcy małych miejscowości musieli pokonywać długą drogę do POZ tylko po to, by uzyskać formalność w postaci skierowania. Dzięki nowelizacji przepisy uwzględniają realne potrzeby pacjentów, niwelując część tych nierówności.
Co ważne, łatwiejszy dostęp do psychologa czy lekarza sportowego może także przyczynić się do profilaktyki problemów zdrowotnych – zamiast czekać na rozwój schorzenia, pacjent ma szansę działać szybciej i skuteczniej.
Co dalej? Możliwe kolejne zmiany w systemie
Rzecznik Praw Pacjenta zapowiedział, że trwają analizy kolejnych obszarów, w których mogłyby zostać zniesione wymogi skierowań. W przyszłości możliwe jest dalsze rozszerzenie katalogu specjalistów dostępnych bezpośrednio dla pacjenta, co miałoby jeszcze bardziej usprawnić funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia w Polsce.
Podsumowanie – co warto zapamiętać?
-
Od 17 września 2025 roku nie trzeba już skierowania, by udać się do: psychologa, optometrysty oraz lekarza medycyny sportowej w ramach NFZ.
-
To efekt nowelizacji ustawy z 2004 roku o świadczeniach zdrowotnych.
-
Zmiany odpowiadają na realne potrzeby pacjentów i przeciążenie systemu POZ.
-
Rzecznik Praw Pacjenta potwierdził zmiany w oficjalnym komunikacie.
-
Nowe przepisy pomagają zniwelować bariery w dostępie do opieki zdrowotnej, szczególnie w mniejszych miejscowościach.
źródło: www.gov.pl