Kolejne decyzje prezydenta Karola Nawrockiego ponownie zatrzymały planowane zmiany legislacyjne. Tym razem weta objęły dwa obszary kluczowe dla państwa: energetykę i rolnictwo. Nowelizacje ustaw, które miały wprowadzić reformy dostosowujące polskie prawo do unijnych standardów, nie wejdą w życie. Dlaczego? Prezydent ma swoje argumenty.
Zawetowana ustawa o gazie i ropie – co zakładała?
Zawetowana przez prezydenta nowelizacja ustawy o zapasach ropy i gazu miała na celu dostosowanie przepisów do rozporządzenia UE 2017/1938, czyli tzw. Rozporządzenia SoS dotyczącego bezpieczeństwa dostaw gazu. Projekt przewidywał kilka istotnych zmian:
-
zniesienie obowiązku rezerwowania przepustowości na interkonektorach (łączeniach międzypaństwowych),
-
wprowadzenie wymogu zgody ministra na przechowywanie zapasów gazu poza granicami Polski (w UE, EOG i EFTA),
-
wydłużenie maksymalnego czasu dostarczenia zapasów z zagranicznych magazynów z 40 do 50 dni,
-
ograniczenie obowiązku utrzymywania rezerw przez importerów i producentów – z obecnych 53 dni do 45 dni w perspektywie dwóch lat (do 2027 roku), z równoczesnym przejęciem tej roli przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych (RARS).
Dlaczego prezydent zawetował te zmiany?
W uzasadnieniu weta prezydent Karol Nawrocki wskazał, że proponowane zmiany są niewystarczające z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego Polski. Według niego:
-
zniesienie obowiązku rezerwowania przepustowości na interkonektorach mogłoby utrudnić szybkie dostawy gazu w sytuacjach kryzysowych,
-
wydłużenie czasu sprowadzenia zapasów z zagranicy zmniejsza odporność systemu energetycznego,
-
możliwość magazynowania gazu za granicą może w dłuższej perspektywie osłabić inwestycje krajowe, takie jak nowe magazyny czy drugi terminal LNG (FSRU).
Chociaż niektóre z rozwiązań zostały uznane za korzystne dla konkurencyjności rynku, prezydent ocenił, że w obecnej sytuacji geopolitycznej ryzyko przewyższa potencjalne korzyści.
Elektroniczna dokumentacja rolnicza – drugi projekt z wetem
Drugą zawetowaną nowelizacją była ustawa o środkach ochrony roślin, która miała wprowadzić obowiązek prowadzenia dokumentacji stosowania tych preparatów wyłącznie w formie elektronicznej. Rolnicy mieli obowiązek raportowania:
-
nazwy środka ochrony roślin i numeru jego zezwolenia,
-
miejsca zastosowania,
-
rodzaju uprawy (zgodnie z kodami EPPO i skalą BBCH).
Celem było zwiększenie przejrzystości i kontroli nad stosowaniem chemikaliów w rolnictwie, a także lepsze dopasowanie przepisów do wymogów UE.
Co zdecydował prezydent?
Karol Nawrocki uznał, że obowiązek wyłącznie elektronicznej dokumentacji narusza zasadę proporcjonalności i równości wobec prawa, a także może być barierą dla rolników, którzy nie posiadają dostatecznego zaplecza technologicznego. W uzasadnieniu weta podkreślono również konieczność ochrony konsumentów, a przyjęcie takiego obowiązku bez alternatywy w postaci wersji papierowej uznano za sprzeczne z konstytucją i prawem unijnym.
Skutki polityczne i gospodarcze
Weta prezydenta wywołały natychmiastową reakcję rządu i części opinii publicznej. Przedstawiciele resortów energii i rolnictwa podkreślają, że zawetowane projekty były nie tylko elementem unijnych zobowiązań, ale także krokami modernizacyjnymi, które miały przynieść długofalowe korzyści. Teraz proces legislacyjny musi zacząć się od nowa, chyba że parlament zdecyduje się przegłosować weto większością kwalifikowaną.
Z punktu widzenia biznesu, zawetowanie reform w sektorze gazowym może oznaczać spowolnienie inwestycji oraz ryzyko kar ze strony Komisji Europejskiej za brak dostosowania prawa.
W przypadku rolnictwa, środowiska rolnicze są podzielone. Część rolników obawiała się dodatkowej biurokracji, inni – zwłaszcza producenci ekologiczni i eksportowi – wskazują na potrzebę cyfryzacji i przejrzystości działań.
Harmonogram zmian, które nie wejdą w życie
Warto przypomnieć, jakie daty zawierały zawetowane ustawy:
-
obniżenie obowiązku utrzymywania zapasów gazu miało rozpocząć się natychmiast po wejściu w życie nowelizacji i kontynuować do:
-
50 dni – od dnia wejścia w życie,
-
47 dni – od 30 czerwca 2026,
-
45 dni – od 30 czerwca 2027.
-
Nowelizacja w zakresie środków ochrony roślin nie miała jeszcze wyznaczonej daty wejścia w życie, ale była traktowana jako pilna reforma, wymagana przez regulacje UE.
Co dalej?
Scenariusze są dwa: parlament może próbować odrzucić weta prezydenta, co wymaga większości 3/5 głosów w Sejmie, lub powrócić do pracy nad nowymi wersjami ustaw, które uwzględnią zastrzeżenia prezydenta.
W obu przypadkach przeciąganie legislacyjnych decyzji może oznaczać opóźnienia w reformach, konflikt polityczny i trudności w relacjach z Brukselą.