Nie każdy musi czekać do ustawowego wieku emerytalnego, by zakończyć aktywność zawodową. W Polsce obowiązują przepisy, które umożliwiają przejście na wcześniejszą emeryturę osobom urodzonym w określonych latach — pod warunkiem, że spełnią konkretne kryteria. Sprawdź, czy i Ty możesz skorzystać z tego rozwiązania.
Kto może ubiegać się o wcześniejszą emeryturę?
Możliwość skorzystania z wcześniejszej emerytury dotyczy osób urodzonych w latach 1948–1969, które przed końcem 2008 roku spełniły ściśle określone warunki. Chodzi m.in. o osoby pracujące w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Aby uzyskać prawo do świadczenia, konieczne jest:
-
osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego (niższego niż ustawowy),
-
udokumentowanie wymaganego stażu pracy (składkowego i nieskładkowego),
-
potwierdzenie zatrudnienia w zawodach szczególnie obciążających zdrowotnie,
-
brak członkostwa w Otwartych Funduszach Emerytalnych (lub wcześniejsza rezygnacja z OFE).
Praca w szczególnych warunkach czy o szczególnym charakterze?
Choć te pojęcia brzmią podobnie, w praktyce oznaczają różne grupy zawodowe. Praca w szczególnych warunkach dotyczy głównie zatrudnienia w środowisku szkodliwym lub niebezpiecznym – np. w górnictwie, hutnictwie, przy azbeście, w hałasie czy w wysokich temperaturach.
Z kolei praca o szczególnym charakterze obejmuje zawody, które wymagają wyjątkowej odpowiedzialności lub sprawności psychofizycznej, np. nauczycieli, artystów, dziennikarzy, pilotów czy pracowników służb mundurowych. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy, inne są także kryteria uprawniające do wcześniejszego świadczenia.
Praca, która uprawnia do przywileju
Nie wszystkie zawody dają prawo do wcześniejszej emerytury. Kluczowe są warunki pracy — jeśli były one niebezpieczne, szkodliwe lub wymagały wyjątkowej sprawności fizycznej i psychicznej, mogą stanowić podstawę do przyznania świadczenia.
Do takich branż zaliczają się m.in.:
-
górnictwo, hutnictwo, energetyka,
-
budownictwo i przemysł materiałów budowlanych,
-
transport, leśnictwo, przemysł chemiczny,
-
opieka zdrowotna i służby ratownicze,
-
rolnictwo, przemysł drzewny, poligrafia,
-
działalność artystyczna i nauczycielska.
Kto nie może skorzystać?
ZUS zaznacza, że nie każda forma zatrudnienia uprawnia do skorzystania z wcześniejszej emerytury. Odmowa może dotyczyć:
-
osób pracujących na umowach cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło),
-
prowadzących działalność gospodarczą,
-
osób, które nie przepracowały pełnego wymiaru etatu w szkodliwych warunkach,
-
tych, których służba wojskowa przerywała ciągłość stażu,
-
osób, które nie złożyły w terminie wymaganych dokumentów.
Jakie dokumenty są potrzebne?
Aby złożyć wniosek o wcześniejszą emeryturę, należy przygotować:
-
formularz EMP – wniosek o emeryturę,
-
ERP-6 – informację o przebiegu zatrudnienia,
-
dokumenty potwierdzające pracę w szczególnych warunkach,
-
zaświadczenia o zarobkach i okresach nieskładkowych,
-
oświadczenie o rezygnacji z OFE (jeśli dotyczy).
Wniosek można złożyć osobiście w ZUS lub online — jednak nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem wszystkich warunków. ZUS rozpatruje dokumenty indywidualnie, a w razie odmowy przysługuje prawo do odwołania się do sądu.
