Polski rynek pracy stoi przed rewolucyjnymi zmianami. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) pracują nad wprowadzeniem nowych przepisów, które mogą diametralnie zmienić zasady zatrudnienia. Co to oznacza dla pracowników i pracodawców?
Konieczność zmian
Obecne przepisy dają inspektorom pracy ograniczone możliwości ingerencji w umowy cywilnoprawne. Tomasz Zalewski, pełniący obowiązki rzecznika prasowego Głównego Inspektora Pracy, wyjaśnia
„Inspektor pracy nie może obecnie wydać nakazu, a może jedynie wystąpić do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy. To wymaga jednak między innymi współpracy z pracownikiem, a on nie zawsze chce takiego przekształcenia. Często też boi się wystąpienia przeciwko swojemu pracodawcy”.
Nowe uprawnienia inspektorów
Nowe przepisy mają to zmienić, dając inspektorom prawo do wydawania decyzji administracyjnych bez udziału sądu. Projekt ustawy zakłada wprowadzenie jasnej definicji stosunku pracy. Inspektorzy będą mogli nakazać przekształcenie umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę, jeśli warunki zatrudnienia spełniają określone kryteria, takie jak świadczenie pracy w określonych godzinach czy podporządkowanie pracownika pracodawcy. Takie decyzje będą zaskarżalne, co pozwoli na ostateczne rozstrzygnięcie sporu przez sąd.
Skala problemu
Według danych PIP, w 2023 roku skontrolowano 40 717 umów cywilnoprawnych, z czego 1852 zostały zakwestionowane. Nowe uprawnienia mają na celu ochronę pracowników przed nieuczciwymi praktykami pracodawców, którzy nadużywają umów cywilnoprawnych do ukrywania rzeczywistego stosunku pracy. Dzięki nowym przepisom inspektorzy pracy będą mieli narzędzia do skuteczniejszego egzekwowania prawa pracy.
Wdrożenie unijnej dyrektywy
Równocześnie w Unii Europejskiej trwają prace nad dyrektywą mającą poprawić warunki pracy osób zatrudnionych za pośrednictwem platform cyfrowych. Dyrektywa ta ma określić właściwy status zatrudnienia pracowników platformowych oraz wprowadzić przepisy dotyczące używania systemów algorytmicznych w miejscu pracy. Polska popiera tę inicjatywę i już przygotowuje się do jej wdrożenia.
Co to oznacza dla pracowników?
Zapowiadane zmiany mogą znacząco wpłynąć na polski rynek pracy. Pracownicy zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych zyskają większą ochronę i stabilność zatrudnienia. Pracodawcy będą musieli bardziej precyzyjnie definiować warunki zatrudnienia, aby uniknąć przymusowych przekształceń umów.
W efekcie możemy spodziewać się wzrostu liczby umów o pracę, co wpłynie na zwiększenie praw pracowników. Choć prace nad projektem jeszcze trwają, to już teraz widać, że wdrożenie tych przepisów może znacząco poprawić sytuację na rynku pracy w Polsce.
