Insulinooporność to stan, który tkanki organizmu cechują się obniżoną wrażliwością na działanie insuliny. Jest to bardzo niekorzystne zjawisko, które długofalowo prowadzi do powstania wielu groźnych zaburzeń, w tym do rozwoju cukrzycy typu 2, miażdżycy czy nadciśnienia tętniczego. Warto wiedzieć co sprzyja insulinooporności i jak sobie z nią radzić w codziennym życiu.
Na czym polega insulinooporność?
Insulinooporność (czyli insulin resistance – IR) to stan, w którym dochodzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej w organizmie. Polega na zmniejszeniu wrażliwości komórek ciała na działanie insuliny przy prawidłowym lub nawet podwyższonym stężeniu tego hormonu we krwi. W efekcie komórki wątroby, tkanka mięśniowa czy tłuszczowa nie właściwie reaguje na obecność insuliny. Z krwi nie wychwytywana jest znajdująca się tam glukoza, co w efekcie wymusza wzmożoną produkcję insuliny. Krótkofalowo zwykle taki mechanizm prowadzi do unormowania poziomu glikemii. W dłuższym okresie bardzo negatywnie oddziałuje na trzustkę zmniejszając stopniowo jej możliwości produkcji insuliny. Jest to pierwszy krok do powstania hiperglikemii i rozwoju stanu przedcukrzycowego. Bez wdrożenia właściwego działania, insulinooporność prowadzi do wystąpienia chorób cywilizacyjnych w tym cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy oraz znacznego nasilenia otyłości.
Więcej o insulinie i insulinooporności można przeczytać na Portalu DOZ.pl: https://www.doz.pl/czytelnia/a15662-Insulina__mechanizm_dzialania_rola_w_organizmie_normy_badania_i_wskazania
Czy jest związek między insulinoopornością a otyłością?
Na podstawie wielu badań stwierdzono, że występuje bardzo silny związek między zmniejszeniem wrażliwości tkanek na działanie insuliny a obecnością nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej. Niekorzystna jest szczególnie otyłość typu brzusznego (tzw. wisceralna). To właśnie u osób, u których tkanka tłuszczowa w dużej ilości gromadzi się w okolicy talii występuje znacznie podwyższone ryzyko powstania insulinooporności. Warto pamiętać, że tkanka tłuszczowa pełni nie tylko rolę magazynu tłuszczu, ale ma również funkcje wydzielnicze. Odpowiada za wytwarzanie hormonów (tj.: adipokiny), które pełnią ważną rolę w procesie regulacji metabolizmu węglowodanów w organizmie istotnie wpływając na wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Tkanka tłuszczowa wydziela także szereg czynników prozapalnych np.: czynnik martwicy nowotworu α (TNF-α), które odpowiadają za rozwój i występowanie przewlekłe stanów zapalnych. Zatem u osób ze zwiększoną ilością tkanki tłuszczowej znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia insulinooporności. A na skutek tzw. błędnego koła, nadmiar tkanki tłuszczowej także nasila niekorzystne zjawisko zmniejszenia wrażliwości komórek ciała na działanie insuliny. Powoduje to także większe trudności ze zrzuceniem wagi u osób z długotrwałą otyłością i insulinoopornością.
Jak rozpoznać insulinooporność?
Najlepszym badaniem diagnozującym oporność tkanek na działanie insuliny jest tzw. klamra metaboliczna. Polega ono na jednoczesnym podaniu insuliny i glukozy (do jednej żyły odłokciowej) oraz pobraniu krwi (z drugiej żyły odłokciowej). Na przeprowadzenie takiej diagnostyki potrzebne są ok. dwie godziny. Taki kontrolowany wlew glukozy pozwala na ocenę jej ilości niezbędnej do utrzymania stałego stężenia we krwi obwodowej. Nie jest to jednak badanie stosowane powszechnie. Dominuje raczej w toku prowadzonych prac klinicznych. Częściej zaburzenia wpływu insuliny diagnozuje się na podstawie wykonanej tzw. krzywej cukrzycowej oraz wyliczenie wskaźnika HOMA-IR (Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance) na podstawie oznaczenie stężenia insuliny i glukozy na czczo.
Co sprzyja rozwojowi insulinooporności?
Należy być świadomym, iż mimo, że oporność tkanek na działanie insuliny nie jest jednostką chorobową, ale jej występowanie jest bardzo niekorzystne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Z tego powodu należy postępować tak, by ograniczyć rozwój i przewlekły wpływ takiego zaburzenia w gospodarce węglowodanowej. Ważne jest zatem świadome przestrzeganie prawidłowo zbilansowanej diety. W pierwszej kolejności należy ograniczyć nadmierne spożycie produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Nie wskazana jest dieta obfita w węglowodany proste (zwłaszcza białe pieczywo, makarony, biały ryż czy oczywiście słodycze), produkty wysoce przetworzone. Trzeba też kontrolować jedzenie świeżych owoców (bo są bogate w duże ilości fruktozy). Czynnikiem, który sprzyja otyłości i insulinooporności jest także niski poziom aktywności fizycznej. Regularne ćwiczenia (o właściwie dobranym poziomie intensywności i trudności) pozwolą na utrzymanie prawidłowej masy ciała i poprawią ogólną kondycję całego organizmu.
