Nadmierna senność i przewlekłe zmęczenie nie są chorobami samymi w sobie, ale stanowią objawy różnego rodzaju chorób, najczęściej związanych z zaburzeniami snu. Jakie mogą być ich przyczyny i na czym polega leczenie nadmiernej senności?
Nadmierna senność w ciągu dnia nazywana jest hiperomnią i oznacza skłonność do zasypiania, kiedy organizm znajduje się w stanie czuwania. Przyczyny hipersomi mogą być bardzo różne często związane z zaburzeniami snu, ale nie zawsze. Dla ich ustalenia ważne jest obserwowanie dodatkowych objawów jakimi mogą być chrapanie, przerywany oddech czy odrętwienie ciała lub jego części.
Przyczyny
Niewłaściwa higiena snu
Niektóre zachowania nie sprzyjają prawidłowemu spaniu i skutkują dłuższym spaniem lub zasypianiem w ciągu dnia. Do niewłaściwych praktyk zalicza się spożywanie napojów kofeinowych i leków pobudzających przed snem, nieregularny harmonogram snu, aktywność fizyczna oraz dostarczanie organizmowi silnych emocji późnym wieczorem. Przed snem powinniśmy zadbać o komfort panujący w pomieszczeniu, w którym zamierzamy się położyć (czysta pościel, przewietrzone wnętrze, niezbyt wysoka temperatura, brak źródeł jasnego światła, cisza).
Otyłość
Przyczyną nadmiernej senności może być otyłość. Może ona wywoływać w organizmie permanentny stan zapalny, który z kolei wpływa na zwiększone wydzielania cytokin - białek biorących udział w odpornościowej odpowiedź organizmu. Ich podwyższony poziom sprawia, że odczuwamy ciągłą zmęczenie.
Zaburzenia rytmu okołodobowego
Zaburzenia rytmu okołodobowego wiążą się z zaburzeniami cyklu sen – czuwanie. Przyczyny zaburzeń snu mogą być zewnętrzne związane ze zmianą strefy czasowej lub pracą zmianową, a także wewnętrzne związane na przykład z zespołem opóźnionej lub przyspieszonej fazy snu.
Bezdech senny
Bezdech senny to choroba, która charakteryzuje się epizodami zatrzymania lub ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe na poziomie gardła przy wzmożonej pracy mięśni oddechowych. Epizody te są wielokrotne i powtarzające się. Objawami bezdechu sennego są nieregularne chrapania przerywane nagłą ciszą, niespokojny i przerywany sen, nagłe wybudzanie połączone z uczuciem braku powietrza, przyspieszony oddech i tętno w momencie wybudzenia, problemy z zaśnięciem po przebudzeniu, uczucie lęku po przebudzeniu, nadmierna potliwość, potrzeba oddawania moczu w nocy. W ciągu dnia objawami bezdechu sennego poza zmęczeniem i sennością mogą być bóle głowy, suchość w ustach, spierzchnięte wargi tuż po przebudzeniu, drażliwość i nerwowość, problemy z pamięcią i koncentracją oraz zaburzenia potencji u mężczyzn.
Okresowe ruchy kończyn podczas snu oraz zespół niespokojnych nóg
Powtarzające się drżenia lub wierzgania kończynami dolnymi podczas snu mogą powodować zaburzenia snu i skutkować nadmierną sennością w ciągu dnia. Pacjenci nie zdają sobie sprawy z wykonywanych ruchów i budzenia się, nie czują także zaburzenia czucia w kończynach, Okresowe ruchy kończyn nie powinny być mylone z zespołem niespokojnych nóg. Jest to odrębna dolegliwość, która również może wpływać na nadmierną senność w ciągu dnia, ale dlatego, że w tym wypadku pacjenci mają trudności z zasypianiem, a także często budzą się w nocy.
Narkolepsja
Narkolepsja to pojawiające się w ciągu dnia epizody niekontrolowanej senności przechodzącej bardzo szybko w sen trwający do kilkunastu minut. Objawami narkolepsji jest nadmierna senność w ciągu dnia wiążąca się zasypianiem w czasie krótszym niż 5 minut niezależnie od sytuacji, katalepsja, czyli odrętwienie ciała lub jego części, halucynacje senne, paraliż senny, w którego czasie nie ma możliwości poradzenia się przez kilka lub kilkanaście sekund.
Choroby psychiczne
Problemy z bezsennością w nocy i nadmierną sennością w ciągu dnia mogą wiązać się z depresją lub innymi chorobami psychicznymi. Choroby o takim podłożu utrudniają zasypianie lub wiążą się z częstymi pobudkami w nocy. Osoby z depresją, chorobą afektywną czy schizofrenią mają problem z wyciszeniem umysłu czego konsekwencją jest zmęczenie i senność w ciągu dnia.
Choroby neurologiczne i inne
Innymi chorobami, których objawami jest nadmierne zmęczenie i senność w ciągu dnia, są:
- Cukrzyca
- Stwardnienie rozsiane
- Dystonie
- Zespoły padaczkowe
- Niedokrwistość
- Niewydolność krążenia
- Refluks żołądkowo przełykowy
- Choroby nerwowo mięśniowe
- Choroby reumatyczne
- Choroby pasożytnicze
Badania jakie warto wykona0,ć jeśli odczuwamy ciągłe zmęczenie i nadmierną senność
Jeśli wciąż jesteśmy znużeni i czujemy senność, powinniśmy skontaktować się z lekarzem. Ten po wnikliwie przeprowadzonym z pacjentem wywiadzie powinien ocenić jakość i ilość snu, a następnie zlecić badania, takie jak:
- Skala Jakości Snu
- Skala senności Epworth
- Test utrzymania uwagi
- Test Wielokrotnego Pomiaru Latencji Snu
- Aktygrafię
- Badania bezdechu sennego i chrapania
Leczenie nadmiernej senności
Jeśli nadmierną senność wywołują choroby, to należy leczyć te konkretne. Bez względu jednak na przyczynę ważne jest zachowanie higieny snu. Osoby odczuwające zmęczenie w ciągu dnia, a mające problemy ze snem powinny zadbać o regularny sen, nie powinny poza snem spędzać czasu w łóżku i unikać drzemek w ciągu dnia.
