Od 1 października 2025 r. w Polsce zacznie działać nowy system kaucyjny, obejmujący sprzedaż napojów w wybranych opakowaniach. Zmiany nie ominą także apteki, które w niektórych przypadkach będą musiały pobierać kaucję i przyjmować zwroty pustych opakowań. Choć resort klimatu podkreśla, że obowiązki obejmą jedynie niewielką część placówek, środowisko farmaceutyczne nie kryje obaw.
Kogo obejmą nowe zasady?
System kaucyjny dotyczy sprzedaży napojów w:
-
butelkach plastikowych do 3 litrów,
-
butelkach szklanych wielokrotnego użytku,
-
puszkach aluminiowych do 1 litra.
W praktyce oznacza to, że jeżeli apteka sprzedaje np. wodę mineralną, soki czy napoje izotoniczne w takich opakowaniach, będzie musiała pobierać od klienta dodatkową opłatę – kaucję. Kwota ta zostanie zwrócona przy oddaniu pustego opakowania.
Przykład: Pacjent kupuje w aptece butelkę wody mineralnej w plastikowej butelce 0,5 l objętej systemem. Oprócz ceny wody płaci np. 50 groszy kaucji. Jeśli zwróci butelkę, otrzyma kaucję z powrotem.
Zwolnienia dla małych placówek
Ustawodawca przewidział częściowe zwolnienie dla małych punktów handlowych. Apteki o powierzchni sprzedaży poniżej 200 m² będą mogły dobrowolnie uczestniczyć w systemie w zakresie przyjmowania pustych opakowań i zwracania kaucji. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy apteka sprzedaje napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku – wtedy zbiórka takich butelek jest obowiązkowa, niezależnie od metrażu lokalu.
Dlaczego farmaceuci protestują?
Środowisko aptekarskie podkreśla, że włączenie aptek do systemu kłóci się z ich misją. Apteki są miejscami, gdzie:
-
wydaje się leki i udziela porad zdrowotnych,
-
wykonuje szczepienia,
-
prowadzi przeglądy lekowe i działania profilaktyczne.
Problem praktyczny: W wielu aptekach brak jest miejsca na przechowywanie zwracanych butelek czy puszek. Przeciętna apteka osiedlowa ma ok. 50–70 m², gdzie każdy metr jest przeznaczony na leki, stanowiska obsługi i strefę pacjenta. Ustawienie dodatkowych pojemników na opakowania mogłoby utrudniać pracę.
Stanowisko rządu
Resort klimatu tłumaczy, że wyłączenie aptek z systemu byłoby ryzykowne dla „szczelności” obiegu kaucji. Jeśli w danym punkcie sprzedawany jest napój w opakowaniu objętym systemem, obowiązek pobierania kaucji ma gwarantować, że opakowanie wróci do recyklingu.
Co dalej?
Naczelna Rada Aptekarska zapowiada dalsze działania legislacyjne, aby całkowicie wyłączyć apteki z systemu. Argumentuje to m.in.:
-
brakiem zaplecza technicznego,
-
ochroną wizerunku apteki jako placówki ochrony zdrowia,
-
potrzebą skupienia się na usługach farmaceutycznych, a nie gospodarce odpadami.
Podsumowanie – co musi wiedzieć właściciel apteki?
-
Jeśli apteka nie sprzedaje napojów w opakowaniach objętych systemem – nowe przepisy jej nie dotyczą.
-
Jeśli apteka sprzedaje napoje w opakowaniach kaucyjnych – musi pobierać kaucję i ewentualnie przyjmować zwroty (w zależności od metrażu).
-
Apteki poniżej 200 m² mogą odmówić zbierania opakowań, z wyjątkiem butelek szklanych wielokrotnego użytku, które zawsze trzeba przyjąć.