Prezydent Andrzej Duda 20 maja 2025 r. podpisał ustawę przewidującą wsparcie dla osób poszkodowanych w wyniku klęsk żywiołowych – głównie w południowej i zachodniej Polsce. Nowe przepisy mają wejść w życie jeszcze w czerwcu i zapewnią poszkodowanym dodatkowe formy pomocy materialnej i finansowej.
Szersza pomoc dla powodzian
Wskutek wrześniowej powodzi na południu Polski doszło do wielu zniszczeń. Ustawa podpisana przez Andrzeja Dudę ma na celu modyfikację przepisów w taki sposób, aby pomoc finansowa trafiła do szerszej grupy poszkodowanych.
Mowa o świadczeniu lokalowym, wsparciu na osuszanie i premii powodziowej w ramach programu TERMO.
Świadczenie lokalowe dla powodzian
Ustawa wprowadza nową formę pomocy – jednorazowe świadczenie lokalowe – skierowaną do osób fizycznych poszkodowanych przez powódź. Wsparcie przysługuje pod określonymi warunkami:
- osoba musi posiadać pełne prawo własności lokalu lub wszystkie udziały w jego własności (zgodnie z ustawą o własności lokali z 1994 roku),
- lokal, choć pierwotnie niemieszkalny, uległ zniszczeniu lub uszkodzeniu w wyniku powodzi,
- w miesiącu poprzedzającym wejście ustawy w życie, lokal był wynajmowany przedsiębiorcy prowadzącemu działalność gospodarczą (zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców z 2018 roku).
Zasady przyznawania, obliczania kwoty i wypłaty świadczenia są dokładnie określone w przepisach. Za realizację programu odpowiada Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Dodatek na osuszanie
W nowelizacji przewidziano również możliwość wypłaty zwiększonych zasiłków na osuszanie pomieszczeń, w tym tzw. dodatku na osuszanie. Co istotne, dodatek ten może zostać przyznany również w przypadku wniosków złożonych jeszcze przed wejściem ustawy w życie, a także tych, które zostały już rozpatrzone, ale świadczenie nie zostało jeszcze wypłacone.
Przepisy te będą obowiązywać również w 2025 roku, co ma zapewnić ciągłość pomocy dla osób dotkniętych skutkami powodzi.
Premia powodziowa
W ramach nowej ustawy przewidziano dodatkowe wsparcie finansowe dla właścicieli budynków wielorodzinnych uszkodzonych przez powódź. Wprowadza ono tzw. premię powodziową, powiązaną z programem TERMO, opartym na przepisach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów.
Premia przysługuje właścicielom lub zarządcom budynków, jeśli spełnione są konkretne warunki. Oto najważniejsze założenia:
- Warunkiem przyznania premii jest szkoda wynosząca co najmniej 5% wartości budynku (liczonej na podstawie wskaźnika przeliczeniowego oraz powierzchni budynku, z wyłączeniem lokali mieszkalnych lub użytkowych).
- Wniosek o premię należy złożyć do Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), maksymalnie w ciągu roku od wystąpienia szkody.
- Wysokość premii zależy od typu budynku:
- 70% kosztów remontu – jeśli wszystkie lokale w budynku należą do mieszkaniowego zasobu gminy lub zostały utworzone przy wsparciu publicznym,
- 60% kosztów – w przypadku budynków zabytkowych lub położonych na terenie objętym ochroną,
- 50% kosztów – dla pozostałych budynków wielorodzinnych.
- W przypadku niespełnienia warunków, inwestor będzie zobowiązany do zwrotu środków wraz z odsetkami ustawowymi.
To nowe rozwiązanie ma na celu przyspieszenie odbudowy infrastruktury mieszkaniowej i ograniczenie skutków katastrof naturalnych.
Wykup nieruchomości mieszkalnych
Nowa ustawa wprowadza możliwość dobrowolnego wykupu domów mieszkalnych, które zostały poważnie uszkodzone w wyniku powodzi i nadają się do rozbiórki. Z tej opcji mogą skorzystać zarówno osoby prywatne, jak i gminy. Wnioski można składać do 1 października 2025 roku.
Aby uzyskać wykup, muszą zostać spełnione następujące warunki:
- Budynek musi być przeznaczony do rozbiórki z uwagi na skalę zniszczeń.
- Nieruchomość musi znajdować się na terenie szczególnego zagrożenia powodzią, w jednej z gmin wskazanych w przepisach.
- Budynek musi być legalnie wzniesiony – wymagane są dokumenty takie jak pozwolenie na budowę lub decyzja legalizacyjna. Jeśli właściciel nie posiada dokumentów z powodu ich utraty w wyniku powodzi, możliwe jest rozpatrzenie wniosku na podstawie innych okoliczności.