Od 1 czerwca 2025 roku wchodzi w życie nowa ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia, która wprowadza istotne zmiany w sposobie przeprowadzania zwolnień grupowych. Najważniejszą nowością jest obowiązek zapewnienia wsparcia dla pracowników objętych zwolnieniem, w tym osób z niepełnosprawnościami. Pracodawcy będą musieli przygotować specjalny program pomocy dla odchodzących z pracy, a niedopełnienie tego obowiązku może skutkować konsekwencjami prawnymi.
Co się zmienia od 1 czerwca 2025 roku?
Nowe przepisy stanowią rewolucję w podejściu do redukcji etatów. W przypadku tzw. zwolnień monitorowanych, czyli planowanej redukcji zatrudnienia obejmującej co najmniej 50 osób w okresie 3 miesięcy, pracodawca jest zobowiązany do współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w celu przygotowania i wdrożenia programu wsparcia.
Główne elementy obowiązkowego programu pomocowego:
-
pośrednictwo pracy – ułatwienie znalezienia nowego zatrudnienia,
-
poradnictwo zawodowe – wsparcie w zakresie planowania ścieżki kariery,
-
szkolenia i kursy zawodowe – także z możliwością uzyskania certyfikatów i potwierdzeń nabytych kompetencji,
-
świadczenie szkoleniowe – finansowane przez pracodawcę i wypłacane przez okres uczestnictwa w szkoleniu (do 6 miesięcy),
-
refundacja składek ZUS – dla pracodawców, którzy finansują szkolenia.
Co ważne, program ten może być realizowany nie tylko przez pracodawcę, ale również przez instytucje publiczne, agencje zatrudnienia, starostów czy marszałków województw.
Kogo dotyczą nowe przepisy?
Znowelizowane regulacje obejmują:
-
pracowników przewidzianych do zwolnienia,
-
osoby będące w trakcie wypowiedzenia,
-
byłych pracowników – do 6 miesięcy po ustaniu zatrudnienia.
Nowe zasady obejmują również osoby z niepełnosprawnościami, które zyskają dodatkowe możliwości uczestnictwa w dedykowanych formach wsparcia.
Czym różni się nowa ustawa od poprzednich przepisów?
Choć instytucja zwolnień monitorowanych istniała wcześniej, to obowiązujące od czerwca przepisy rozszerzają zakres pomocy i precyzują odpowiedzialność pracodawców. Dotychczasowa ustawa z 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zostaje uchylona, a jej miejsce zajmuje bardziej kompleksowe rozwiązanie, które ma zwiększyć szanse zwalnianych osób na szybki powrót na rynek pracy.
Ważnym elementem nowych przepisów jest również większy nacisk na indywidualne podejście do pracownika. Programy pomocowe będą mogły być dostosowywane do konkretnych potrzeb osób tracących zatrudnienie, co ma zwiększyć skuteczność wsparcia.
Jakie korzyści mają pracownicy?
Dla pracowników to przede wszystkim:
-
większe bezpieczeństwo przy utracie pracy,
-
dostęp do bezpłatnych szkoleń i doradztwa zawodowego,
-
możliwość przekwalifikowania się i szybszego powrotu na rynek,
-
ochrona dochodów – dzięki świadczeniu szkoleniowemu (nawet do 200% minimalnego wynagrodzenia),
-
szansa na zatrudnienie w innej firmie jeszcze przed wygaśnięciem obecnej umowy.
Obowiązki pracodawców – co się zmienia?
Dla przedsiębiorców planujących zwolnienia oznacza to konieczność:
-
poinformowania urzędu pracy o planowanych zwolnieniach,
-
ustalenia form pomocy dla pracowników z PUP,
-
wdrożenia programu wsparcia i jego finansowania lub współfinansowania,
-
raportowania efektów programu.
Brak realizacji tych obowiązków może skutkować sankcjami administracyjnymi i utrudnić dalsze działania kadrowe w przedsiębiorstwie.
Programy mogą być elastyczne
Co istotne, ustawodawca nie narzuca jednego, sztywnego schematu działania. Pracodawcy mają możliwość dostosowania zakresu wsparcia do specyfiki zakładu pracy i sytuacji pracowników. Kluczowe jest jednak, by pomoc była realna i skuteczna – ustawa wprost wskazuje, że cele programów muszą skupiać się na ułatwieniu powrotu do zatrudnienia.
Nowe przepisy to nie tylko obowiązki
Ustawodawca przewidział również mechanizmy wspierające pracodawców, takie jak:
-
refundacja składek ZUS za okres szkoleń,
-
możliwość uzyskania dotacji z Funduszu Pracy na działania aktywizacyjne,
-
dofinansowania do wynagrodzeń i zatrudnienia niektórych grup (np. emerytów, osób z rodzin wielodzietnych, samotnych rodziców).
Dzięki temu, nowe regulacje mają równoważyć interesy obu stron – zapewnić pracownikom ochronę, a firmom narzędzia do odpowiedzialnego zarządzania redukcją zatrudnienia.
Podsumowanie
Zmiany wchodzące w życie od 1 czerwca 2025 roku to krok w stronę bardziej sprawiedliwego i efektywnego rynku pracy. Zwalniani pracownicy nie zostaną pozostawieni sami sobie, a firmy będą miały jasne wytyczne co do przeprowadzania zwolnień w sposób zgodny z prawem i z poszanowaniem praw pracowniczych. To dobra wiadomość nie tylko dla osób tracących pracę, ale i dla całego systemu zatrudnienia w Polsce.