Długotrwały katar, nocny kaszel, uczucie zatkanego nosa – to objawy, które u dzieci często są bagatelizowane jako „kolejna infekcja wirusowa”. Tymczasem mogą wskazywać na zapalenie zatok przynosowych, które u najmłodszych wygląda zupełnie inaczej niż u dorosłych. Zbyt późne rozpoznanie może prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie ucha, oskrzeli, a nawet spojówek. Sprawdź, jak rozpoznać problem, kiedy udać się do lekarza i co zalecają pediatrzy.
Czym różni się zapalenie zatok u dzieci?
Zatoki przynosowe u dzieci są niedojrzałe anatomicznie, dlatego ich objawy chorobowe mogą być mniej oczywiste. Dziecko rzadko zgłasza ból zatok, bo nie wszystkie są jeszcze w pełni rozwinięte (np. zatoki czołowe rozwijają się dopiero po 6. roku życia). W praktyce oznacza to, że kaszel i katar są często jedynymi widocznymi objawami problemu.
Typowe objawy chorej zatoki u dziecka
Wśród najczęstszych symptomów zapalenia zatok przynosowych u dzieci, pediatrzy wymieniają:
-
Gęsty, żółty lub zielony katar utrzymujący się powyżej 10 dni
-
Kaszel nasilający się w nocy lub po położeniu się (spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła)
-
Zatkany nos i oddychanie przez usta
-
Brak gorączki lub stan podgorączkowy, mimo przewlekłych objawów
-
Drażliwość, zmęczenie, spadek apetytu
-
Nieprzyjemny zapach z ust (halitoza)
-
Czasem: obrzęk powiek, ból głowy lub w okolicy policzków
Kiedy katar to już problem? Zasada „3x10”
W diagnostyce zapalenia zatok u dzieci bardzo pomocna jest tzw. zasada 3x10, według której należy się niepokoić, jeśli:
-
Katar trwa ponad 10 dni bez poprawy
-
Objawy nasilają się po 5–7 dniach, mimo że wcześniej zaczęły się poprawiać
-
Pojawia się nagłe pogorszenie stanu zdrowia z wysoką gorączką, bólem i silnym kaszlem
W takich przypadkach istnieje duże prawdopodobieństwo, że doszło do nadkażenia bakteryjnego i konieczna będzie interwencja lekarska.
Co pediatra bierze pod uwagę w diagnostyce?
Rozpoznanie zapalenia zatok u dzieci opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Pediatra może:
-
Ocenić charakter wydzieliny z nosa
-
Zbadać gardło i obecność wydzieliny spływającej po tylnej ścianie
-
Wykonać badanie otoskopowe (sprawdzić uszy – zapalenie zatok często współistnieje z zapaleniem ucha)
-
Zlecić badanie obrazowe (np. RTG zatok) tylko w trudnych diagnostycznie przypadkach
W większości sytuacji nie wykonuje się od razu badań dodatkowych – kluczowa jest ocena objawów i ich czasu trwania.
Diagnostyka różnicowa: co jeszcze może dawać podobne objawy?
Zanim postawi się diagnozę zapalenia zatok, pediatra powinien wykluczyć inne możliwe przyczyny, takie jak:
-
Infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych – zazwyczaj ustępuje w ciągu 7–10 dni
-
Alergiczny nieżyt nosa – wodnisty katar, kichanie, brak gorączki
-
Przerost migdałka gardłowego – przewlekły katar, chrapanie, oddychanie przez usta
-
Refluks żołądkowo-przełykowy – przewlekły kaszel bez innych objawów infekcyjnych
-
Ciało obce w nosie – jednostronny, cuchnący katar
Trafna diagnoza jest kluczowa, ponieważ nieleczone lub przewlekłe zapalenie zatok może prowadzić do powikłań i wpływać na rozwój dziecka.
Leczenie: co zalecają pediatrzy?
Leczenie objawowe:
W przypadku łagodnych objawów i braku gorączki, pediatrzy najczęściej zalecają:
-
Płukanie nosa solą fizjologiczną lub hipertoniczną
-
Inhalacje z soli lub olejków eterycznych (np. eukaliptus, sosna – tylko po konsultacji z lekarzem)
-
Nawilżanie powietrza w pokoju dziecka
-
Leki obkurczające błonę śluzową nosa (np. ksylometazolina – krótkoterminowo i tylko po 6. roku życia)
Antybiotyk – kiedy?
Antybiotykoterapia jest rozważana tylko wtedy, gdy:
-
Objawy trwają ponad 10 dni bez poprawy
-
Pojawia się gorączka powyżej 38,5°C
-
Dochodzi do nasilenia objawów po wstępnej poprawie
-
Istnieje podejrzenie zapalenia ucha środkowego lub powikłań
Wsparcie odporności:
-
Zbilansowana dieta bogata w witaminę C i cynk
-
Suplementacja witaminy D w okresie jesienno-zimowym
-
Unikanie ekspozycji na dym papierosowy i suche powietrze
Kiedy natychmiast do lekarza?
Skontaktuj się z pediatrą natychmiast, jeśli dziecko:
-
Ma obrzęk twarzy lub powiek
-
Skarży się na silny ból głowy lub twarzy
-
Wymiotuje lub ma zaburzenia równowagi
-
Ma wysoką gorączkę powyżej 39°C nieustępującą mimo leczenia
-
Wydaje się ospałe, apatyczne lub ma trudności z oddychaniem
To mogą być objawy powikłań, takich jak ropień okołozatokowy lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – wymagają one pilnej pomocy medycznej.
Nie lekceważ objawów zatok u dziecka
Choć kaszel i katar to codzienność w życiu rodzica, ich długotrwałe utrzymywanie się powinno zapalić czerwoną lampkę. Zapalenie zatok u dzieci może rozwijać się bez wyraźnych dolegliwości bólowych, dlatego czujna obserwacja i szybka reakcja są kluczowe. Wczesne leczenie nie tylko przyspiesza powrót do zdrowia, ale też chroni przed groźnymi powikłaniami. Nie czekaj – jeśli objawy nie ustępują po 10 dniach, skonsultuj się z pediatrą.