Zatkane uszy i ból zatok często pojawiają się równocześnie, a pacjenci niejednokrotnie są zaskoczeni, że jedno może mieć związek z drugim. Tymczasem za tym nieprzyjemnym duetem stoi konkretna, dobrze poznana anatomia głowy, a konkretnie – trąbka Eustachiusza i zatoki przynosowe. Poznaj mechanizm, który sprawia, że infekcja zatok może prowadzić do uczucia zatkanego ucha, szumu, a nawet zaburzeń słuchu.
Trąbka Eustachiusza – most między uchem a zatokami
Trąbka Eustachiusza (łac. tuba auditiva) to cienki kanał łączący ucho środkowe z tylną częścią nosa (dokładnie z nosogardłem). Jej główną funkcją jest:
-
Wyrównywanie ciśnienia pomiędzy uchem środkowym a ciśnieniem atmosferycznym
-
Odpływ wydzieliny z ucha środkowego
-
Ochrona przed patogenami z nosa i gardła
W warunkach zdrowych trąbka Eustachiusza działa jak zawór – otwiera się i zamyka przy ziewaniu, przełykaniu czy żuciu. Jednak przy stanach zapalnych w obrębie zatok i nosa, ten mechanizm zostaje zaburzony.
Zatoki przynosowe – więcej niż tylko „puste przestrzenie”
Zatoki przynosowe to system wypełnionych powietrzem jam znajdujących się w kościach twarzoczaszki – m.in. zatoki czołowe, szczękowe, sitowe i klinowe. Pokryte są błoną śluzową, która wytwarza śluz odpowiedzialny za oczyszczanie i nawilżanie powietrza. Wszystkie zatoki mają ujścia do jamy nosowej, a stamtąd blisko już do trąbki Eustachiusza.
Kiedy dochodzi do infekcji zatok, błona śluzowa ulega obrzękowi, a wydzielina zalega, zaburzając drożność tych struktur. Stan zapalny może szybko „rozlać się” w stronę nosogardła, gdzie znajduje się ujście trąbki Eustachiusza. Efekt? Utrudnione działanie trąbki i uczucie zatkanego ucha.
Jak infekcja zatok wpływa na uszy?
W przypadku infekcji zatok, zwłaszcza przy zapaleniach zatok sitowych lub szczękowych, dochodzi do kilku zjawisk, które bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie uszu:
-
Obrzęk ujścia trąbki Eustachiusza, który blokuje jej otwieranie się
-
Nadmiar śluzu przedostający się w okolice nosogardła i trąbki
-
Podciśnienie w uchu środkowym, powodujące uczucie zatkania i pogorszenia słuchu
-
Możliwe wtórne zapalenie ucha środkowego na skutek zastoju i namnażania bakterii
To dlatego pacjenci z infekcją zatok często skarżą się na:
-
Szum w uszach
-
Uczucie „pełności” lub „ciśnienia”
-
Trzaski przy przełykaniu
-
Upośledzenie słuchu
Zatkane uszy bez przeziębienia? Winna może być przewlekła niedrożność
Warto wiedzieć, że nie tylko ostre infekcje zatok mogą prowadzić do problemów z uszami. Przewlekłe zapalenie zatok, alergie, czy skrzywienie przegrody nosowej mogą powodować stały obrzęk w obrębie nosogardła, utrudniający pracę trąbki Eustachiusza. Osoby z takimi dolegliwościami często doświadczają:
-
Nawrotowego uczucia zatkania uszu
-
Pogorszenia słuchu przy zmianie ciśnienia (np. w samolocie)
-
Częstego ziewania w celu „odetkania” ucha
Jak sobie radzić z uczuciem zatkanych uszu przy infekcji zatok?
1. Leczenie podstawowej przyczyny – zatok
Najskuteczniejszym sposobem na pozbycie się zatkanych uszu jest wyleczenie stanu zapalnego zatok. W zależności od przyczyny, lekarz może zalecić:
-
Antybiotykoterapię (przy infekcji bakteryjnej)
-
Sterydy donosowe zmniejszające obrzęk
-
Irygację nosa i zatok roztworem soli fizjologicznej
-
Inhalacje z olejkami eterycznymi
2. Ułatwienie pracy trąbki Eustachiusza
Pomocne mogą być:
-
Ćwiczenia Valsalvy (wydmuchiwanie powietrza przy zatkanym nosie)
-
Ziewanie i żucie gumy
-
Nawilżanie powietrza w pomieszczeniu
3. Leczenie wspomagające
-
Środki przeciwobrzękowe (np. pseudoefedryna)
-
Leki przeciwhistaminowe (przy alergiach)
-
Konsultacja laryngologiczna przy braku poprawy
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Nie każde uczucie zatkanego ucha wymaga interwencji, ale jeśli objawy utrzymują się ponad tydzień, nasilają się lub towarzyszy im gorączka, silny ból głowy lub wyciek z ucha – należy pilnie skonsultować się z lekarzem. Nieleczone infekcje zatok mogą prowadzić do powikłań, m.in. zapalenia ucha środkowego lub nawet zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Anatomiczne powiązania, które mają znaczenie
Zatoki i uszy to więcej niż dwa niezależne układy – to ściśle połączone struktury, których wspólne funkcjonowanie zależy m.in. od drożności trąbki Eustachiusza. Dlatego też leczenie infekcji zatok to często klucz do odetkania uszu. Znajomość tej zależności pomaga szybciej postawić trafną diagnozę i skuteczniej się leczyć.