Program Profilaktyka 40 PLUS, który wystartował niespełna cztery lata temu, już wkrótce przejdzie do historii. Kwiecień będzie jego ostatnim miesiącem obowiązywania. Dobrą wiadomością jest jednak to, że w jego miejsce wejdzie nowy, jeszcze szerszy program badań profilaktycznych – obejmujący również osoby poniżej 40. roku życia. To kolejny krok w kierunku zmniejszenia zachorowalności na choroby przewlekłe i nowotworowe w Polsce.
Szeroko zakrojona diagnostyka – sukces w liczbach i faktach
Choć z programu Profilaktyka 40 PLUS skorzystał tylko co piąty uprawniony Polak, eksperci jednogłośnie uznają go za jedno z największych osiągnięć systemu ochrony zdrowia w ostatnich latach. Jego skuteczność potwierdzają dane napływające z placówek medycznych w całym kraju.
„Był to program dobry. Na pewno świetnie, że została wprowadzona profilaktyka na taką szeroką skalę”
– podkreśla dr Paweł Lewek, specjalista medycyny rodzinnej, cytowany przez TVN24.
Najważniejszym celem programu była wczesna diagnostyka chorób, w tym nowotworów. Proste badania krwi i testy na krew utajoną w kale pozwoliły wykryć wiele przypadków raka jelita grubego we wczesnym stadium, co znacząco zwiększyło szanse na skuteczne leczenie.
Nowotwory jelita grubego: zmiana trendu?
Nowotwory jelita grubego od lat należą do najbardziej śmiertelnych w Polsce. Każdego roku choruje na nie około 20 tysięcy osób, a niemal 12 tysięcy z nich umiera. Eksperci jednak dostrzegają światełko w tunelu.
„Ja jak zaczynałam pracę w epidemiologii nowotworów, to nie przypuszczałam, że coś takiego nastąpi, bo zmniejsza się powoli, ale się zmniejsza, zachorowalność na raka jelita grubego”
– komentuje prof. Joanna Didkowska, kierowniczka Zakładu Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów w Narodowym Instytucie Onkologii.
Podobne obserwacje zgłasza także praktyka kliniczna. Jacek Ciupis, specjalista radioterapii onkologicznej z Radomskiego Centrum Onkologii, przyznaje:
„Takich pacjentów tutaj również u nas mamy, którzy rozpoczęli tę drogę diagnostyki w Podstawowej Opiece Zdrowotnej w ramach tego programu profilaktycznego i następnie zostali przekierowani do nas do uzupełnienia diagnostyki i do leczenia. Mówimy na przykład o nowotworach jelita grubego”.
Popularność badań przesiewowych rośnie
Jednym z największych osiągnięć programu było upowszechnienie badań przesiewowych – wielu Polaków po raz pierwszy miało okazję z nich skorzystać.
„Panel badań, który był w tym programie 40 PLUS, był nieco szerszy i ludzie dobrze na to odpowiadali i rejestrowali się dzięki temu, a przy okazji trafiali na inne, niedostępne w ramach tego programu badania”
– tłumaczy Karolina Kamińska, koordynatorka ds. profilaktyki i promocji zdrowia w Dolnośląskim Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii.
W samej Radomskiej Przychodni Centrum Rodziny wykonano w ramach programu ponad 3000 badań.
„Oznacza to, że połowa pacjentów, którzy zadeklarowali chęć leczenia w naszej przychodni, przystąpiła do tego programu”
– informuje Dorota Ząbek, dyrektorka zarządzająca Radomskiego Centrum Onkologii.
Nowa odsłona – program dla wszystkich dorosłych
Od maja wystartuje nowy program badań profilaktycznych, który obejmie znacznie szerszą grupę społeczną – tym razem również osoby przed czterdziestką. Jego zakres ma być szerszy, a działania bardziej zindywidualizowane. Jego szczegóły nie są jeszcze znane. Pozostaje jednak pytanie, jak skutecznie zachęcić młodszych dorosłych do badań.
„Może właśnie powinniśmy otrzymywać jakieś nagrody, takie odczuwalne, widoczne. Mogą to być gadżety, mogą to być pewne upominki, a może właśnie ulgi podatkowe. (...) Zachęcam właśnie organizatorów, żeby śmiało testować różne rozwiązania i znaleźć właśnie ten złoty sposób na Polaków, żeby oni rzeczywiście chętnie i gremialnie korzystali z tych badań profilaktycznych”
– podpowiada prof. Łukasz Balwicki, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Nowy rozdział w polskiej profilaktyce zdrowotnej
Choć program Profilaktyka 40 PLUS nie objął wszystkich potencjalnych beneficjentów, to udało się osiągnąć coś znacznie ważniejszego – zmienić podejście społeczeństwa do profilaktyki zdrowotnej. Jego kontynuacja i rozszerzenie na kolejne grupy wiekowe to szansa na dalsze zmniejszenie liczby zgonów z powodu chorób, które – wcześnie wykryte – są całkowicie uleczalne.
