Z pozoru drobna nowelizacja ustawy może odmienić sposób, w jaki tysiące Polaków przekazuje i sprzedaje majątek po rodzinie. Jednym podpisem zlikwidowano obowiązek, który przez lata paraliżował szybkie działania spadkobierców i zmuszał ich do czasochłonnych wizyt w urzędach. Nowe przepisy dotyczące spadków, darowizn i świadczeń prywatnych przynoszą konkretne uproszczenia – zarówno dla osób fizycznych, jak i dla notariuszy. Zmiany wchodzą w życie 20 sierpnia 2025 roku.
Sprzedaż spadku bez zaświadczenia z urzędu skarbowego
Do tej pory sprzedaż nieruchomości otrzymanej w spadku lub przekazanej jako darowizna wymagała zdobycia zaświadczenia z urzędu skarbowego. Był to dokument potwierdzający, że:
-
należny podatek został zapłacony,
-
podatek nie jest wymagany,
-
lub zobowiązanie wygasło wskutek przedawnienia.
Brak zaświadczenia blokował sprzedaż, nawet jeśli spadek pochodził od najbliższej rodziny i był formalnie zwolniony z podatku. Notariusze, mimo pełnej dokumentacji spadkowej, byli zobowiązani odmówić sporządzenia aktu notarialnego.
Od 20 sierpnia 2025 roku obowiązek ten zostaje zniesiony, o ile spełnione są dwa warunki:
-
Spadek lub darowizna pochodzi od najbliższej rodziny (np. małżonka, rodziców, dzieci, rodzeństwa, dziadków).
-
Nabycie zostało zgłoszone do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy.
Kogo obejmuje zwolnienie?
Nowelizacja dotyczy tzw. grupy „zero” w podatku od spadków i darowizn – czyli najbliższej rodziny. To osoby, które są ustawowo zwolnione z podatku, ale nadal miały obowiązek uzyskać potwierdzenie tego faktu z urzędu.
Zgodnie z przepisami, zgłoszenia należy dokonać:
-
w przypadku darowizny – w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania,
-
w przypadku spadku – od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku.
Jeśli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, należy je udokumentować – np. przelewem bankowym – aby zwolnienie było skuteczne.
Renta prywatna: jedna deklaracja zamiast comiesięcznego obowiązku
Dużym ułatwieniem dla osób prywatnych jest również uproszczenie rozliczeń z tytułu tzw. rent prywatnych i innych świadczeń powtarzających się – czyli comiesięcznych wpłat przekazywanych np. w zamian za nieruchomość, ustalanych na podstawie prywatnej umowy między osobami fizycznymi. Dotychczas zarówno darczyńca, jak i obdarowany musieli:
-
składać co miesiąc deklarację podatkową,
-
regularnie płacić podatek od każdej wypłaty.
Po zmianach obowiązywać będzie:
-
jedna deklaracja podatkowa,
-
jednorazowa wpłata podatku obliczanego od całej wartości świadczenia.
Jak ustalana jest wartość świadczenia?
W przypadku rent i podobnych świadczeń, przepisy przewidują kilka scenariuszy:
-
Jeśli wartość świadczenia jest znana w momencie ustanowienia – podatek płacony jest jednorazowo od łącznej wartości.
-
Jeśli świadczenie jest nieokreślone, a umowa trwa bezterminowo – urząd skarbowy przyjmie wartość świadczenia za 10 lat.
-
Jeśli nie da się ustalić łącznej wartości – podatek obliczany jest na podstawie każdej wypłaty, jak dotychczas.
Dodatkowo, w przypadku niepewności, naczelnik urzędu skarbowego – za zgodą podatnika – może samodzielnie oszacować wartość świadczenia w oparciu o dostępne dane.
Nowe zasady tylko dla umów zawartych po wejściu w życie ustawy
Nowelizacja dotyczy wyłącznie:
-
majątku nabytego po 31 grudnia 2006 r. (w przypadku zniesienia obowiązku zaświadczenia),
-
umów zawartych po 20 sierpnia 2025 r. (w przypadku rent i świadczeń powtarzających się).
Dla wcześniejszych umów i przypadków nadal stosuje się poprzednie przepisy – oznacza to m.in. konieczność składania comiesięcznych deklaracji i uzyskiwania zaświadczeń, jeśli transakcje były zaplanowane wcześniej.
Nowe możliwości dla notariuszy i spadkobierców
Nowelizacja ustawy przynosi praktyczne korzyści dla osób fizycznych, ale także upraszcza pracę notariuszy, którzy nie muszą już odmawiać sporządzenia aktu notarialnego z powodu brakującego dokumentu z urzędu skarbowego.
Dla spadkobierców oznacza to:
-
szybszą możliwość sprzedaży majątku,
-
mniejsze koszty transakcyjne (brak opłat skarbowych za zaświadczenie),
-
mniej formalności i stresu.