Po śmierci bliskiej osoby wiele spraw wymaga uporządkowania — zarówno emocjonalnie, jak i formalnie. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że w grę mogą wchodzić konkretne pieniądze, zgromadzone przez zmarłego w systemie emerytalnym. Co ważne, nie są one wypłacane automatycznie, a brak działania może oznaczać ich bezpowrotną utratę. Kto może je odziedziczyć, co trzeba zrobić i ile można zyskać?
Te środki można dziedziczyć!
Środki zgromadzone w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE), a także te przeniesione na subkonto w ZUS po reformie systemu emerytalnego, nie przepadają po śmierci właściciela. Wbrew powszechnej opinii, mogą one zostać odziedziczone przez osoby uprawnione, takie jak współmałżonkowie, spadkobiercy ustawowi lub osoby wskazane imiennie.
Choć ZUS nie wypłaca tych środków z urzędu, istnieje formalna i legalna ścieżka ubiegania się o ich zwrot. Wymaga to jednak złożenia odpowiedniego wniosku i dostarczenia niezbędnych dokumentów, dlatego warto znać procedurę i nie odkładać sprawy na później.
Bez wniosku pieniądze przepadną
Po śmierci osoby, która miała subkonto w ZUS, instytucja nie uruchamia wypłaty z własnej inicjatywy. Aby otrzymać środki, konieczne jest złożenie wniosku przez spadkobiercę lub inną osobę uprawnioną do dziedziczenia.
ZUS realizuje wypłatę dopiero na podstawie kompletnego i poprawnie złożonego wniosku, dlatego warto znać dokładne kroki formalne, aby uniknąć zbędnych opóźnień.
Kto może ubiegać się o środki z subkonta po zmarłym?
Uprawnieni do dziedziczenia środków z subkonta ZUS są:
-
małżonek lub były małżonek zmarłego (jeśli istniał podział majątku lub wspólność majątkowa),
-
osoby wskazane jako uposażone (czyli osoby imiennie wskazane przez zmarłego),
-
spadkobiercy ustawowi – w przypadku braku wskazanych osób.
Warto zaznaczyć, że środki z subkonta nie zawsze dziedziczone są na podstawie testamentu – często obowiązuje dziedziczenie ustawowe, czyli według kolejności wynikającej z przepisów Kodeksu cywilnego.
Co w przypadku braku spadkobierców?
Gdy osoba zmarła nie wskazała żadnych uposażonych i jednocześnie nie pozostawiła spadkobierców ustawowych ani testamentowych, środki z subkonta trafiają do gminy, w której zmarły miał ostatnie miejsce zamieszkania.
To rzadkie przypadki, ale warto o nich pamiętać – brak formalności i odpowiednio sporządzonego testamentu może skutkować utratą środków przez rodzinę.
Jak przebiega procedura wypłaty środków z subkonta?
Sprawdzenie subkonta – najpierw należy udać się do najbliższej placówki ZUS i sprawdzić, czy zmarły posiadał subkonto.
Złożenie wniosku – po potwierdzeniu, trzeba złożyć formularz ZUS USS (dostępny również online).
Załączniki do wniosku:
- skrócony odpis aktu zgonu,
- postanowienie sądu o nabyciu spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia (oryginał lub kopia poświadczona za zgodność).
Czas rozpatrzenia – ZUS ma maksymalnie 3 miesiące na wypłatę środków od dnia złożenia kompletnego wniosku.
Co istotne, ustawa nie określa terminu przedawnienia wniosku o wypłatę – można więc ubiegać się o środki również po upływie wielu lat od śmierci.
Czy ZUS wypłaca całą kwotę?
Nie. Wypłata środków z subkonta ZUS podlega zryczałtowanemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym w wysokości 19%. Oznacza to, że na konto spadkobiercy trafi kwota pomniejszona o podatek PIT, a nie pełna wartość zgromadzona na subkoncie.
Jednocześnie ważna informacja: środki wypłacane z subkonta nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Podatek dochodowy jest naliczany i pobierany przez ZUS jako płatnika automatycznie, nie trzeba więc osobno go rozliczać.
Od czego zależy kwota wypłaty?
Kwota, którą otrzyma spadkobierca, nie jest stała i zależy m.in. od:
-
liczby lat, przez które zmarły opłacał składki do OFE i ZUS,
-
liczby osób uprawnionych do dziedziczenia (kwota dzielona proporcjonalnie),
-
formy dziedziczenia – testament, dziedziczenie ustawowe czy osoba uposażona,
-
wysokości zgromadzonych składek na subkoncie,
-
potrąconego podatku.
Według danych ZUS, średnia wartość środków zgromadzonych na subkontach osób zmarłych wynosi około 29 000 zł, jednak w przypadku długiego stażu pracy może być ona znacznie wyższa.
Warto zabezpieczyć interesy bliskich
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że dziedziczenie środków z OFE i subkonta ZUS jest możliwe, a zaniechanie formalności oznacza ryzyko utraty pieniędzy. W przypadku braku aktywności ze strony rodziny, środki pozostają na koncie, a w skrajnych przypadkach trafiają do gminy.
Aby zabezpieczyć interesy bliskich, warto za życia:
-
wskazać osoby uposażone w ZUS i/lub OFE,
-
sporządzić testament,
-
informować rodzinę o istniejących kontach i składkach.
