Afty, czyli małe nadżerki, to jedne z najczęstszych dolegliwości, które występują w jamie ustnej. Mogą pojawić się na policzku, wargach, a także na języku. Zmiany te mają tendencję do występowania nawet kilka razy w roku lub w miesiącu (nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej – RAS) [1]. Ponieważ są problematyczne i bolesne, warto ustalić, skąd się biorą, by móc z nimi skutecznie walczyć.
Czym jest afta?
W jamie ustnej panuje specyficzne środowisko, które przy zaburzonej barierze ochronnej sprzyja rozwojowi różnych infekcji oraz tworzeniu się nadżerek i owrzodzeń [2]. Z tego powodu dość często w jej obrębie, również na języku, tworzą się zmiany spowodowane przez aftowe zapalenie jamy ustnej. Najczęściej wybierają sobie miejsca, w których błona śluzowa nie ulega rogowaceniu. Dlatego występują nie tylko na języku, ale także na policzkach, podniebieniu miękkim i wargach. Zanim się pojawią, na 24 godziny przed wykwitem, można odczuć pieczenie i mrowienie w zmienianym chorobotwórczo miejscu. Afty mają tendencję do częstych nawrotów. Wówczas taki stan określa się mianem nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej (RAS) [1].
Jak wyglądają afty na języku?
Gdy na języku pojawią się pojedyncze lub liczne nadżerki o owalnym kształcie, zwykle niewielkich rozmiarów, otoczone czerwoną obwódką, można mówić o afcie. Zmiany te są pokryte również włókniakowym nalotem, mogą też przybierać formę owrzodzeń [3].
Nawracająca afta może się różnić pod względem wielkości i szybkości gojenia. W obrębie języka występują głównie [1]:
-
afty małe (afty Mikulicza) – o średnicy, która nie przekracza 10 mm, występują pojedynczo lub w nieco większym skupisku;
-
afty duże (afty Suttona) – nadżerki te są duże (nawet powyżej 1 cm) i bardzo bolesne. Goją się długo i mogą pozostawiać po sobie blizny. Często utrudniają mówienie i jedzenie. Niekiedy występują w towarzystwie innych objawów ogólnoustrojowych, takich jak powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, osłabienie i zmęczenie.
Od rodzaju zmiany zależy również szybkość jej gojenia. Mała afta na języku znika zwykle w ciągu tygodnia lub dwóch. Duże nadżerki mogą utrzymywać się nawet 6 tygodni [1].
Najczęstsze przyczyny powstawania aft na języku
Powody powstawania aft na języku są zróżnicowane. W przypadku zmian nawracających istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko pojawienia się lub nawrotu bolesnych nadżerek. Należą do nich [4]:
-
podłoże genetyczne;
-
długotrwały stres;
-
zaburzenia odporności;
-
nierównowaga gospodarki hormonalnej;
-
urazy mechaniczne błony śluzowej jamy ustnej spowodowane spożywaniem twardych produktów spożywczych lub nieprawidłowym, zbyt energicznym szczotkowaniem zębów;
-
znieczulenia stomatologiczne;
-
stan zapalny spowodowany podrażnieniem śluzówki przez protezy, aparaty ortodontyczne, ostrym wypełnieniem lub ukruszonym zębem;
-
uczulenie na składniki past i innych środków wykorzystywanych do codziennej higieny jamy ustnej;
-
choroby ogólnoustrojowe, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół Behceta;
-
wrodzone lub nabyte zaburzenia odporności (w tym zakażenie wirusem HIV);
-
niedobory witamin i składników mineralnych, zwłaszcza żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12.
Warto również zwrócić uwagę na higienę jamy ustnej. Nieregularne i niedokładne mycie zębów również może sprzyjać pojawianiu się aft na języku. To samo dotyczy braku prawidłowych nawyków higienicznych, np. nieumycia rąk przed jedzeniem, oblizywania brudnych palców lub spożywania nieumytych owoców i warzyw [4].
Domowe sposoby na afty na języku
Leczenie aft na języku należy rozpocząć od diagnostyki. Trzeba wykluczyć chorobę ogólnoustrojową lub zająć się jej terapią. W kwestii leczenia samych nadżerek wykorzystuje się preparaty do stosowania miejscowego. Mogą to być ogólnodostępne w aptekach środki bez recepty, np. w postaci żelu lub sprayu [1]. Szybką ulgę w bólu przyniesie aerozol na afty i aftowe zapalenie jamy ustnej Sachol Fast Effect. Składniki tego wyrobu medycznego dodatkowo ułatwiają gojenie owrzodzenia oraz wykazują skuteczne działanie barierowe [5]. Domowym sposobem na leczenie aft jest również płukanie jamy ustnej wyciągiem z liści szałwii, rumianku i kory dębu, które wykazują właściwości ściągające i przeciwzapalne [3].
Bibliografia:
[1] Antoniv R. i in., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia 3/2014, s. 142-146.
[2] Kozłowski Z., Konopka T., Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, 119–123.
[3] Tyszkiewicz I., Kozłowski Z., Współczesne poglądy na temat leczenia aft nawracających – przegląd piśmiennictwa, Dental Forum, 1/2015/XLIII, s. 83-88.
[4] Durska G., Przyczyny nawracających aft, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/106807,przyczyny-nawracajacych-aft (dostęp: 03.08.2023)).
Sachol Fast Effect to spray na afty i aftowe zapalenie jamy ustnej u osób powyżej 12 roku życia.
Producent: Farmaceutici Procemsa S.p.A.
Reklama prowadzona przez Bausch & Lomb Poland Sp. z o.o.
To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
