Afta na języku lub wardze to częsty problem. Małe lub większe okrągłe owrzodzenia pokryte nalotem i otoczone pierścieniem zapalnym pojawiają się przede wszystkim w wyniku osłabienia odporności i mogą zwiastować zbliżającą się infekcję wirusową. Ale to nie jedyna dobra odpowiedź na pytanie, skąd się biorą afty na języku. Takich odpowiedzi jest co najmniej kilka, a niektóre dotyczą naprawdę poważnych schorzeń.
Skąd się biorą afty na języku?
Afta na języku u dzieci czy dorosłych może pojawiać się z podobną częstotliwością i w podobnych okolicznościach. Najczęściej powstawaniu tego typu owrzodzeń sprzyja osłabienie odporności, wywołane rozwijającym się zakażeniem wirusowym bądź nadmiernie nasilonym stresem. Bo trzeba pamiętać, że spadek odporności to wynik nie tylko działania chorobotwórczych drobnoustrojów, lecz także wpływu hormonów. Układ immunologiczny ściśle współpracuje z systemem nerwowym i endokrynnym, zatem kiedy przez dłuższy czas doświadcza się silnego napięcia, wzrasta poziom kortyzolu, a wraz z nim podnosi się poziom adrenaliny i noradrenaliny, które, zmuszając organizm ,,do działania”, pobudzają w nim szereg zmian fizjologicznych - przyspieszają tętno i oddech, spowalniają procesy metaboliczne i trawienne, ale także zmieniają krążenie komórek obronnych pomiędzy krwią, limfą i tkankami. Pod wpływem silnego stresu dochodzi więc zarówno do osłabienia odporności, jak i nasilenia objawów alergii, co może objawiać się właśnie pod postacią afty na języku, wardze lub jakichkolwiek innych częściach błony śluzowej jamy ustnej i gardła.
Co jeszcze może oznaczać afta na języku?
Oprócz infekcji, alergii i stresu, afta na języku może być po prostu skutkiem urazu mechanicznego, powstałego na przykład w wyniku zbyt silnego szczotkowania zębów, podrażnienia śluzówki agresywnymi składnikami pasty do zębów (głównie dodecylosiarczanu sodu - SLS) bądź zwykłego nadgryzienia. Zdarza się także, że nadżerki i owrzodzenia na błonie śluzowej pojawiają się w konsekwencji stosowania antybiotykoterapii, która jak wiadomo prowadzi do wyjałowienia śluzówki, co sprzyja rozwojowi nowych patogenów o rozmaitej etiologii (wirusowej, grzybiczej, bakteryjnej). Omawiając przyczyny powstawania aft, podaje się także zaburzenia hormonalne, tym bardziej, że mają duży związek z systemem odpornościowym. U niektórych kobiet afta na języku poprzedza krwawienie menstruacyjne, u innych jest symptomem menopauzy. To, z jakiego powodu pojawiają się afty, w dużym stopniu warunkują cechy indywidualne - płeć i wiek (afty najczęściej dotyczą kobiet w okresie przekwitania), genetyka, ogólna kondycja zdrowotna i psychiczna, sprawność układu immunologicznego i inne.
Kiedy afta na języku powinna zaniepokoić?
Aftami nazywa się kilka rodzajów owrzodzeń. Najpopularniejsze to afty Mikulicza, małe nadżerki z czerwoną obwódką (to oznaka stanu zapalnego), które wywołują co prawda dyskomfort, a czasami nawet ból, ale z reguły są płytkie i goją się relatywnie szybko. Warto tu nadmienić, że to właśnie Jan Mikulicz Radecki XIX-wieczny chirurg, jako pierwszy powiązał powstawanie aft ze stresem. Niezależnie jednak od tego, skąd się biorą afty Mikulicza, ich pojawienie się z reguły nie jest groźne i w krótkim czasie mija samoistnie - leczenie wspiera się doraźnie, poprzez płukanie jamy ustnej roztworem o właściwościach antyseptycznych i przeciwzapalnych.
Inaczej jest jednak z aftami Suttona - dużymi (nawet do 3 cm), głębokimi i bardzo bolesnymi zmianami zapalnymi, które goją się przez około 4 tygodnie i mogą pozostawić po sobie blizny. Ale nie tylko z tego powodu duża afta na języku powinna budzić niepokój. W wielu przypadkach tego typu owrzodzenia mają charakter nawracający i to właśnie ta cecha jest najbardziej niepożądana, bo może wskazywać na RAS - nawracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. RAS podejrzewa się wówczas, gdy nadżerki pojawiają się częściej niż raz w roku i nie reagują na środki antywirusowe. W takich przypadkach zleca się dalszą diagnostykę, w celu dokładnego rozpoznania, czy nawracające afty na języku mają przyczyny ogólnoustrojowe, genetyczne lub hormonalne. To bardzo ważne, ponieważ przy cyklicznie nawracających aftach należy wykluczyć anemię, awitaminozę, a nawet tak groźne choroby, jak HIV, białaczkę i chorobę Leśniowskiego-Crohna.
