Zimą w karmnikach obok ziaren bardzo często pojawia się słonina. W powszechnej opinii to ulubiony przysmak sikorek i innych ptaków, doskonałe źródło energii i symbol tradycyjnego dokarmiania. Problem w tym, że nie każda słonina jest dobra, a niewłaściwe jej stosowanie może poważnie zaszkodzić ptakom. Czas więc rozprawić się z mitami i przedstawić fakty — bo zbyt często dobre intencje przynoszą odwrotny skutek.
🧊 Dlaczego słonina może być pomocna?
Surowa, niesolona słonina to źródło tłuszczu, który zimą zapewnia ptakom:
-
energię potrzebną do utrzymania ciepła,
-
łatwą przyswajalność,
-
wielogodzinną sytość, szczególnie w mroźne dni.
Szczególnie lubią ją:
-
sikorki (bogatka, modraszka),
-
dzięcioły,
-
kowaliki,
-
pełzacze.
Ale uwaga — ta pomoc działa tylko wtedy, gdy przestrzegasz kilku zasad. W przeciwnym razie słonina może stać się źródłem chorób, zatruć, a nawet śmierci ptaków.
⚠️ Kiedy słonina szkodzi?
❌ 1. Gdy jest solona lub wędzona
To najczęstszy błąd. Wiele osób podaje ptakom „kawałek z kuchni” – czyli słoninę przyprawioną, z dymu lub posoloną. Tymczasem:
-
sól zaburza gospodarkę wodno-elektrolitową ptaków,
-
dodatki chemiczne i dym działają toksycznie na układ pokarmowy,
-
długotrwałe spożywanie takich produktów powoduje odwodnienie i niewydolność narządów.
✅ Co podawać?
Wyłącznie surową, niesoloną słoninę, bez przypraw i dodatków. Najlepiej kupić ją specjalnie dla ptaków w sklepie mięsnym i nie przechowywać zbyt długo.
❌ 2. Gdy temperatura jest zbyt wysoka
Słonina jełczeje, czyli psuje się pod wpływem ciepła i słońca. Powstają wtedy substancje toksyczne, które mogą prowadzić do:
-
zatrucia pokarmowego,
-
biegunek,
-
osłabienia i śmierci ptaków.
Szczególnie niebezpieczne jest pozostawianie słoniny w karmniku w marcu lub podczas zimowych odwilży.
✅ Zasada:
Słoninę podaj wyłącznie przy temperaturach poniżej 0°C. Jeśli pogoda się ociepla – natychmiast ją zdejmij.
❌ 3. Gdy słonina wisi zbyt długo
Nawet jeśli jest dobrej jakości, słonina z czasem:
-
gnije,
-
pleśnieje,
-
zostaje zabrudzona odchodami lub zanieczyszczona przez inne zwierzęta (np. gryzonie).
To ogromne zagrożenie epidemiologiczne — ptaki mogą przenosić bakterie i wirusy między sobą.
✅ Jak długo może wisieć?
Maksymalnie 4–5 dni, a najlepiej co 2–3 dni ją wymieniać. Resztki należy całkowicie usuwać, nie dokładać nowego kawałka do starego.
❌ 4. Gdy słonina jest podana niewłaściwie
Luźno powieszona, z dostępem dla większych zwierząt, może:
-
zostać porwana przez drapieżnika,
-
spaść na ziemię i zanieczyścić pokarm,
-
przyciągać kuny, szczury lub dzikie koty, które mogą zaatakować ptaki.
✅ Jak to zrobić dobrze?
-
Używaj metalowego uchwytu lub siateczki (bez plastikowej siatki, w której ptaki mogą się zaplątać),
-
Zawieś słoninę wysoko – na gałęzi lub specjalnym haku,
-
Upewnij się, że ptaki mogą do niej wygodnie dolecieć, ale drapieżniki – nie.
💡 Czym zastąpić słoninę?
Jeśli nie masz pewności co do jakości tłuszczu, lepiej podaj:
-
kulki tłuszczowe ze sprawdzonego źródła (bez plastiku!),
-
ziarna słonecznika czarnego,
-
rozgniecione orzechy włoskie lub laskowe,
-
płatki owsiane zmieszane z masłem orzechowym 100% (niesolonym!).
To równie wartościowe źródła energii, ale łatwiejsze do kontrolowania pod względem jakości i świeżości.
🧠 Edukacja: obal mit „ptaki kochają słoninę”
Dzieci i dorośli często powtarzają: „Sikorki lubią słoninę, więc na pewno jej potrzebują”. Ale to nieprawda. Ptaki jedzą to, co znajdą, nawet jeśli im szkodzi — tak jak ludzie potrafią jeść śmieciowe jedzenie.
🔗 Źródło:
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) – https://otop.org.pl/jak-pomagac/dokarmianie-ptakow/