Szkolne wycieczki mogą wkrótce stać się rzadkością, jeśli nie zostaną znalezione pieniądze na opłacenie nauczycieli za dodatkowe godziny pracy. Samorządy biją na alarm – orzeczenie Sądu Najwyższego mocno komplikuje codzienne funkcjonowanie szkół.
Nowe zasady od lutego 2025 r.
26 lutego 2025 roku Sąd Najwyższy wydał orzeczenie, zgodnie z którym nauczyciele muszą otrzymywać wynagrodzenie za każdą godzinę pracy przekraczającą etat, określony w Karcie Nauczyciela. Dotyczy to również aktywności poza szkołą – takich jak opieka nad uczniami podczas wyjazdów edukacyjnych.
Do tej pory wielu pedagogów zgadzało się na taką pracę z dobrego serca lub w ramach nieformalnych porozumień. Teraz jest to po prostu niezgodne z prawem. I choć intencja orzeczenia jest słuszna – ochrona pracowników – w praktyce oznacza wzrost kosztów, na które szkoły i samorządy nie są przygotowane.
Samorządy nie mają funduszy na nadgodziny
Budżety gmin i powiatów obejmują głównie wydatki na bieżące funkcjonowanie szkół – wynagrodzenia podstawowe, opłaty, utrzymanie obiektów, administrację. Wycieczki nie są obowiązkiem ustawowym, więc ich organizacja zawsze zależała od lokalnej inicjatywy i dostępnych środków.
W obliczu nowych obowiązków płacowych wiele jednostek samorządowych już teraz sygnalizuje, że będzie zmuszonych rezygnować z wyjazdów edukacyjnych, nawet tych wcześniej zaplanowanych.
Koniec dobrej woli nauczycieli?
Jeszcze niedawno wielu nauczycieli poświęcało swój prywatny czas, by umożliwić uczniom udział w wycieczkach. Teraz – zgodnie z orzeczeniem – każda godzina „poza etatem” musi zostać opłacona.
To oznacza nie tylko zwiększenie kosztów, ale również zmianę w postrzeganiu takich inicjatyw – z dodatkowej aktywności na formalny obowiązek pracowniczy, za który należy się wynagrodzenie. W efekcie szkoły muszą dokonać kalkulacji: czy je na to stać?
Edukacyjne wyjazdy pod znakiem zapytania
Wycieczki szkolne to nie tylko forma relaksu. To cenny element edukacji – rozwijający kompetencje społeczne, samodzielność, ciekawość świata. Wielu rodziców i pedagogów obawia się, że rezygnacja z tych wydarzeń odbije się negatywnie na uczniach, zwłaszcza w młodszych klasach.
W obliczu obecnych przepisów zwykła jednodniowa wycieczka może stać się finansowo nieopłacalna dla szkoły – i tym samym nieosiągalna dla uczniów.
Czerwiec 2025: czas na rozwiązania
W czerwcu 2025 roku odbędzie się spotkanie zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli. Jego celem będzie wypracowanie rozwiązań umożliwiających dalsze organizowanie wyjazdów edukacyjnych bez łamania przepisów i nadmiernego obciążania samorządów.
Czy rząd zwiększy subwencję oświatową? Czy samorządy otrzymają dodatkowe środki na nadgodziny? A może potrzebna będzie zmiana przepisów? Decyzje podjęte podczas tego spotkania będą kluczowe dla przyszłości wycieczek szkolnych w Polsce.
Szkoły potrzebują jasnych zasad i wsparcia finansowego. W przeciwnym razie ucierpią nie tylko nauczyciele, ale przede wszystkim uczniowie – których edukacja poza salą lekcyjną jest równie ważna, jak ta przy tablicy.