Dania – kraj znany z równouprawnienia, dobrobytu i silnego państwa opiekuńczego – właśnie zaskoczyła opinię publiczną planami, które mogą radykalnie zmienić życie przyszłych emerytów. Według wcześniejszych założeń, wiek emerytalny miał wzrosnąć aż do 74 lat, obejmując zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Czy to oznacza, że Duńki będą musiały pracować niemal do 75. roku życia?
📈Automatyczne podnoszenie wieku emerytalnego – jak to działało?
Dotychczasowy mechanizm w Danii zakładał, że wiek emerytalny będzie automatycznie rosnąć w miarę wydłużania się średniej długości życia obywateli. Takie podejście miało zapewnić finansową stabilność systemu emerytalnego i równość międzypokoleniową.
Zgodnie z tym systemem, osoby wchodzące dziś na rynek pracy mogłyby przechodzić na emeryturę dopiero w wieku 74 lat – i to niezależnie od płci. Kobiety, które już teraz żyją przeciętnie dłużej niż mężczyźni, miałyby dłużej pracować, by "zasłużyć" na emeryturę trwającą około 14,5 roku.
💥Mette Frederiksen przerywa ten scenariusz
W sierpniu 2024 roku premier Danii, Mette Frederiksen, ogłosiła rewolucyjną zmianę: wstrzymanie automatycznego podnoszenia wieku emerytalnego. Decyzja ta zatrzymuje dotychczasowy kurs reform i otwiera drogę do opracowania nowego, bardziej elastycznego modelu emerytalnego.
Choć szczegóły reformy nie są jeszcze znane, już teraz wiadomo, że kobiety mogą odetchnąć z ulgą – praca do 74. roku życia nie jest już przesądzona.
👩Dlaczego ta zmiana jest szczególnie ważna dla kobiet?
Statystyki jasno pokazują: kobiety żyją dłużej, ale zarabiają mniej i częściej przerywają karierę zawodową, np. z powodu macierzyństwa. Automatyczne podnoszenie wieku emerytalnego uderzało więc szczególnie mocno właśnie w nie. Wzrost wieku emerytalnego do 74 lat oznaczałby dla wielu z nich pracę do granic biologicznych możliwości, a często również niższą emeryturę ze względu na przerwy w zatrudnieniu.
💼Duński system emerytalny w pigułce
Mimo kontrowersji, duński model emerytalny jest jednym z najlepiej ocenianych na świecie. Składa się z trzech filarów:
- Folkepension – podstawowa, państwowa emerytura dla wszystkich obywateli.
- ATP – obowiązkowy fundusz emerytalny finansowany częściowo przez pracodawcę.
- Dobrowolne fundusze pracownicze – zależne od dochodów i warunków zatrudnienia.
Dzięki temu systemowi, Dania osiąga jedną z najwyższych w OECD stóp zastąpienia dochodu na emeryturze – nawet 86% dla osób o średnich dochodach, a dla najniżej zarabiających – nawet 123%.
💸Ile wynoszą duńskie emerytury?
Aktualnie pełna emerytura państwowa wynosi około:
- 13 250 koron (czyli około 7 630 zł) brutto miesięcznie dla osoby samotnej,
- 9 780 koron (czyli około 5 630 zł) dla osób żyjących w związku.
To świadczenie można powiększyć dzięki funduszom ATP i dobrowolnym oszczędnościom, co sprawia, że wielu Duńczyków cieszy się wysokim standardem życia na emeryturze.
⏳Dlaczego w ogóle planowano pracę do 74. roku życia?
Podstawą do planowanego wydłużenia wieku emerytalnego były:
- Rosnąca długość życia,
- Wydłużający się czas życia w zdrowiu,
- Chęć zapewnienia równowagi finansowej systemu,
- Równość pokoleń – by każde pokolenie miało podobny czas na emeryturze.
Jak zauważa portal Subiektywnie o Finansach, jeśli nie zmienimy wieku emerytalnego, kolejne pokolenia będą korzystać z emerytury znacznie dłużej niż ich poprzednicy – co oznacza większe obciążenie dla budżetu państwa.
🤔Czy Dania zmienia zdanie na zawsze?
Nie do końca. Reforma, która miała podnieść wiek emerytalny do 74 lat, została zatrzymana, ale nie całkowicie porzucona. Prawdopodobnie nowy model będzie bardziej zróżnicowany, uwzględniając czynniki takie jak:
- Rodzaj wykonywanej pracy,
- Zdrowie,
- Staż pracy,
- Warunki zatrudnienia w ciągu życia.
Nie jest więc wykluczone, że osoby młodsze – szczególnie te dopiero rozpoczynające karierę – będą pracować dłużej, ale już nie w jednolitym, automatycznym systemie.
✅Podsumowanie: kobiety w centrum zmian
Decyzja o wstrzymaniu automatycznego podnoszenia wieku emerytalnego to krok w stronę większej sprawiedliwości społecznej, zwłaszcza dla kobiet. Choć alarmujące nagłówki mówią o pracy do 74. roku życia, rzeczywistość wygląda dziś inaczej: Dania rezygnuje z tego scenariusza, szukając lepszych, bardziej ludzkich rozwiązań.
