Każdy rodzic wie, jak ważne jest zapewnienie opieki nad dziećmi w nagłych sytuacjach. W ciągu roku rodzice mają do dyspozycji kilka form zwolnień od pracy, które mogą wykorzystać, gdy muszą zaopiekować się zdrowymi lub chorymi dziećmi. Jakie dni wolne przysługują i czy niewykorzystane przechodzą na kolejny rok? Wyjaśniamy.
Dni opieki na dziecko zdrowe
Każdy pracujący rodzic ma prawo do 2 dni albo 16 godzin opieki na dziecko w ciągu roku. To uprawnienie przysługuje rodzicom wychowującym przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. Wymiar zwolnienia wynosi 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Co istotne, w danym momencie ze zwolnienia na dziecko może korzystać tylko jedno z rodziców, ale można podzielić się tym wymiarem. Na przykład, jeden dzień wykorzystuje tata, a drugi mama dziecka. O sposobie wykorzystania zwolnienia pracownik informuje pracodawcę w pierwszym wniosku.
Urlop opiekuńczy z powodów medycznych
Od 2023 roku w Kodeksie pracy pojawił się nowy rodzaj urlopu - urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni. Przysługuje on pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
Według przepisów członkami rodziny są:
- syn,
- córka,
- matka,
- ojciec,
- małżonek.
Warto pamiętać, że urlop ten można wykorzystać również na osobę z dalszej rodziny, a nawet niespokrewnioną - warunkiem jednak jest zamieszkiwanie z nią we wspólnym gospodarstwie domowym.
Urlop ten można wykorzystać jednorazowo albo w częściach. Pracodawca udziela go w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym rozkładem czasu pracy. Aby go uzyskać, należy złożyć wniosek w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Przepisy prawa pracy nie przewidują wynagrodzenia za ten czas, co oznacza, że pracownik nie otrzymuje ani wynagrodzenia, ani zasiłku za okres urlopu opiekuńczego. Mimo to, dni urlopu opiekuńczego zaliczają się do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze, takie jak urlop wypoczynkowy czy staż pracy.
Ze względu na brak wynagrodzenia za czas urlopu opiekuńczego, jest on rzadko wykorzystywany. Osoby, które muszą opiekować się bliskimi, częściej starają się o zwolnienie lekarskie.
Zasiłek opiekuńczy z ZUS
Warto też pamiętać o możliwości uzyskania zasiłku opiekuńczego. Przysługuje on rodzicom w sytuacjach nagłych, takich jak zamknięcie żłobka czy przedszkola i dotyczy dzieci poniżej 8. roku życia. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru.
Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest też m.in. w przypadku konieczności opieki nad:
- dzieckiem chorym w wieku do ukończenia 14 lat,
- dzieckiem cierpiącym na poważną niepełnosprawność, mającym orzeczenie potwierdzające konieczność stałej lub długotrwałej opieki oraz regularnej pomocy opiekuna w codziennych czynnościach, leczeniu, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18. roku życia.
Istnieją jednak limity dotyczące okresu wypłaty zasiłku, które zależą od tego, na kogo sprawowana jest opieka:
- Opieka nad dziećmi i innymi członkami rodziny: Łączny okres wypłaty zasiłku nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym,
- Opieka nad dziećmi niepełnosprawnymi i innymi chorymi członkami rodziny: Limit ten wynosi 30 dni w roku kalendarzowym.
Czy niewykorzystane dni przechodzą na kolejny rok?
Warto pamiętać, że dni zwolnienia od pracy przeznaczone na opiekę nad dzieckiem nie mogą być przeniesione na kolejny rok kalendarzowy. To oznacza, że niewykorzystane dni wolne przepadną wraz z końcem bieżącego roku. Podobnie sytuacja wygląda z urlopem opiekuńczym, który również nie przechodzi na następny rok. Limit zasiłku opiekuńczego niewykorzystany w bieżącym roku także przepada.
Ze względu na te ograniczenia, ważne jest, aby planować wykorzystanie urlopów zgodnie z potrzebami i terminami, aby móc skutecznie zapewnić dziecku opiekę w razie potrzeby.
