Kurka i lisówka – dwie grzybowe siostry z polskich lasów, które potrafią zmylić nawet doświadczonych grzybiarzy. Na pierwszy rzut oka wyglądają niemal identycznie: pomarańczowy kolor, podobny kształt kapelusza, zbliżona wielkość. Jednak różnice między nimi mają ogromne znaczenie – zwłaszcza dla naszego zdrowia.
W tym artykule używamy nazw potocznych „kurka” i „lisówka”, ale w literaturze naukowej występują one jako:
Kurka = pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius) – grzyb jadalny
Lisówka = lisówka pomarańczowa (Hygrophoropsis aurantiaca) – grzyb uznawany za niejadalny, a w większej ilości mogący powodować zatrucia
🔍 Kurka vs. lisówka – na czym polega różnica?
Oba grzyby często rosną w podobnych warunkach – w lasach iglastych i mieszanych, na piaszczystej glebie. Mają intensywnie pomarańczowe zabarwienie, co dodatkowo utrudnia ich rozróżnienie. Jednak kilka cech pozwala je bezpiecznie od siebie odróżnić – nawet początkującym.
🟡 1. Kapelusz
-
Kurka (pieprznik jadalny): Ma kapelusz nieregularny, często z zagłębieniem pośrodku. Brzegi bywają pofalowane, powierzchnia sucha i matowa.
-
Lisówka (lisówka pomarańczowa): Kapelusz jest zwykle bardziej symetryczny, z czasem staje się płaski. Brzegi są równe, a powierzchnia może być lekko błyszcząca.
🟡 2. Blaszki czy fałdy?
To najpewniejszy sposób na odróżnienie tych dwóch grzybów.
-
Kurka: Ma grube, tępe fałdy (nazywane też żyłkami), które przechodzą z kapelusza na trzon. Są nieregularne i ściśle zrośnięte z miąższem – nie da się ich oddzielić.
-
Lisówka: Ma cienkie, rozgałęzione pseudo-blaszki, które wyglądają jak prawdziwe blaszki, ale są bardziej kruche i często się oddzielają. Są gęstsze i cieńsze niż fałdy kurki.
🟡 3. Trzon
-
Kurka: Trzon jest gruby, jędrny, pełny w środku, zwykle w tym samym kolorze co kapelusz. Trzyma kształt nawet po przekrojeniu.
-
Lisówka: Trzon jest cieńszy, miększy, często pusty w środku, a jego kolor może być nieco jaśniejszy niż kapelusza.
🟡 4. Zapach i smak
-
Kurka: Ma charakterystyczny, owocowy zapach, przypominający morelę. W smaku delikatnie pieprzna, co czyni ją cenionym składnikiem dań.
-
Lisówka: Zapach jest słaby, mączno-kwaskowy, pozbawiony wyraźnego aromatu. Smak może być lekko gorzki. ⚠️ Uwaga: Nigdy nie próbuj grzybów, których nie jesteś całkowicie pewien!
🟡 5. Środowisko wzrostu
-
Kurka: Występuje głównie w lasach iglastych i mieszanych, często na glebach kwaśnych. Rośnie w symbiozie z drzewami (mikoryza).
-
Lisówka: Rośnie także w lasach iglastych, ale częściej na piaszczystych, ubogich glebach. Nie tworzy mikoryzy – może pojawiać się masowo, zwłaszcza po deszczu.
⚠️ Czy lisówka jest trująca?
Lisówka nie jest klasyfikowana jako silnie trująca, ale zawiera substancje trudno przyswajalne, które mogą wywołać objawy zatrucia:
-
bóle brzucha,
-
nudności,
-
wymioty,
-
biegunkę.
U dzieci, seniorów i osób z wrażliwym żołądkiem objawy te mogą być szczególnie dokuczliwe. Dlatego grzyb ten uznaje się za niejadalny i niepolecany do spożycia, nawet po obróbce termicznej.
📌 Podsumowanie:
Choć kurka i lisówka na pierwszy rzut oka mogą wyglądać podobnie, ich rozpoznanie to kwestia zdrowia – a czasem nawet życia. Wiedza, uważność i rozwaga to podstawy bezpiecznego grzybobrania.