Obecnie rząd opracowuje nowelizację ustawy dotyczącej Prawa komunikacji elektronicznej. Jedną z proponowanych zmian jest umożliwienie służbom dostępu do prywatnych danych klientów telekomunikacyjnych, które miałyby trafić do dziesięciu różnych instytucji. Projekt z datą 21 maja 2024 roku został już opublikowany na stronie Sejmu, jednak wiele zapisów budzi zastrzeżenia.
Obowiązek i zakres udostępniania danych
Projekt nowelizacji, przedstawiony w artykule 43, zakłada obowiązek firm telekomunikacyjnych, takich jak Orange czy T-Mobile, do udostępniania danych ich klientów za pomocą wiadomości SMS czy komunikatorów internetowych. Dane te mają być przekazywane do 10 różnych służb, w tym:
- policji,
- Biura Nadzoru Wewnętrznego,
- Straży Granicznej,
- Inspektoratu Wewnętrznego,
- Służby Więziennej,
- Służby Ochrony Państwa,
- Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
- Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
- Żandarmerii Wojskowej,
- Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
- Krajowej Administracji Skarbowej.
Przepisy wskazują, że służby będą miały dostęp m.in. do komunikatów elektronicznych przesyłanych w ramach usług telekomunikacyjnych, numerów telefonów, adresów oraz danych lokalizacyjnych. Istnieje obawa, że służby będą mogły uzyskać te informacje bez uprzedniego nakazu sądowego, co wzbudza obawy dotyczące możliwych nadużyć.
Krytyka przepisów
Krytycy zwracają uwagę, że nowe przepisy mogą być sprzeczne z artykułem 51 Konstytucji RP, który zabrania władzom publicznym pozyskiwania, gromadzenia i udostępniania informacji o obywatelach, chyba że jest to niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
Kluczowy problem wynika z niejasności definicji "niezbędne w demokratycznym państwie prawnym".
Argumenty autorów Ustawy
Autorzy uzasadniający projekt argumentują, że udostępnianie danych lokalizacyjnych jest konieczne do skutecznego wykonywania zadań służb specjalnych, zwłaszcza podczas dynamicznych operacji. Projekt przewiduje, że operatorzy telekomunikacyjni będą zobowiązani do przekazywania uprawnionym podmiotom aktualnych informacji o lokalizacji urządzeń abonenckich, co ma zapewnić prawidłowe realizowanie ich ustawowych obowiązków.
Nowe przepisy określają, że przedsiębiorca telekomunikacyjny nie jest odpowiedzialny za "utrwalanie i udostępnianie komunikatów i danych", lecz musi zapewnić "warunki techniczne do utrwalania i udostępniania" tych informacji, na swój koszt.
Dyrektywa DAC7
Oprócz zmian dotyczących przekazywania danych przez operatorów, wkrótce wprowadzona zostanie unijna dyrektywa DAC7. Nakłada ona obowiązek platformom cyfrowym raportowania transakcji użytkowników organom podatkowym. Wyłączone spod tego obowiązku będą osoby dokonujące mniej niż 30 transakcji w okresie sprawozdawczym lub uzyskujące mniej niż 2 tys. euro zysku.
Te zmiany oznaczają, że skarbówka nie będzie już musiała monitorować mediów społecznościowych czy platform takich jak Allegro w poszukiwaniu nieopodatkowanych dochodów. Eksperci przewidują, że począwszy od początku 2025 roku, fiskus będzie miał dostęp do tych danych.
