Po ponad dwóch latach łagodzenia ciężaru inflacji przez zerową stawkę VAT na wybrane produkty spożywcze, rząd zapowiada zmiany. Jakie produkty zdrożeją najbardziej i co to oznacza dla przeciętnego konsumenta?
Obniżony VAT
Od 1 lutego 2022 roku, Polacy cieszyli się obniżoną do 0% stawką VAT na wybrane produkty żywnościowe. Była to ulga, która objęła podstawowe artykuły spożywcze takie jak owoce, warzywa, mięso, nabiał, oraz produkty ze zbóż, przynosząc znaczną ulgę dla portfeli konsumentów. Jednak z końcem marca, ta specjalna stawka VAT zostaje wycofana, co oznacza, że od kwietnia możemy spodziewać się wzrostu cen na półkach sklepowych.
Co zdrożeje?
Na podanej przez Ministerstwo Finansów liście produktów, które od kwietnia przestaną być objęte obniżoną stawką widnieją:
- mięso i ryby oraz przetwory z nich,
- mleko i produkty mleczarskie,
- jaja,
- miód naturalny,
- orzechy,
- warzywa i owoce oraz ich przetwory,
- tłuszcze zwierzęce i roślinne jadalne (oliwa, olej rzepakowy, olej słonecznikowy),
- zboża i przetwory ze zbóż, w tym pieczywo i pieczywo cukiernicze,
- określone preparaty i mleko do żywienia niemowląt i dzieci,
- dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.
Uzasadnienie decyzji
Wicepremier i minister obrony narodowej, Władysław Kosiniak-Kamysz, przedstawił na konferencji prasowej wyjaśnienia dotyczące powrotu do 5% stawki VAT na żywność. Podkreślił, że pierwotna decyzja o wprowadzeniu zerowej stawki VAT była bezpośrednio powiązana z wysoką inflacją, która w styczniu 2022 roku przekroczyła 9%, osiągając poziom 9,2% w ujęciu rocznym.
Natomiast decyzja o powrocie do wcześniejszej stawki jest konsekwencją obserwowanego spadku inflacji (w styczniu wyniosła 3,9%) i ma na celu zapewnienie równowagi między potrzebą wspierania gospodarstw domowych a koniecznością utrzymania stabilności finansów publicznych.
Konsekwencje zmian
Według ekonomisty Rafała Mundry, powrót do stawki VAT na poziomie 5% będzie miał następujące konsekwencje:
„Dla budżetu państwa to ok. 12 mld zł dodatkowych wpływów w skali roku. Dla gospodarstw domowych rocznie to koszt ok. 800-1000 zł".
To znaczący wzrost wydatków, szczególnie dla rodzin z niższymi dochodami. Dodatkowo wzrost cen podstawowych produktów spożywczych może przyczynić się do wzrostu inflacji, co odbije się nie tylko na portfelach konsumentów, ale także na ogólnej kondycji gospodarki. Z drugiej strony, zwiększone wpływy z VAT mogą przyczynić się do wzmacniania budżetu państwa.
