W związku z unijną dyrektywą work-life balance Polska musi dostosować przepisy i wprowadzić nowelizację Kodeksu Pracy w myśl tych zasad. Chodzi o wprowadzenie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców i opiekunów. Dyrektywa stawia sobie za cel zapewnienie równości na rynku pracy między mężczyznami i kobietami. Ma również zachęcać do równiejszego podziału obowiązków rodzicielskich.
Pomimo tego, że unijne dyrektywy weszły w życie z początkiem sierpnia 2022, ustawa nowelizująca nie została przyjęta przez Sejm w Polsce. Można przypuszczać, że przepisy unijnych dyrektyw zostaną wdrożone do polskiego Kodeksu Pracy dopiero 1 stycznia 2023.
Work-life balance w polskich przepisach– co się zmieni?
Dwa nowe urlopy
- Urlop z tytułu siły wyższej - Będzie przysługiwał w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik ma sam decydować o wymiarze takiego urlopu podczas składania pierwszego wniosku. Deklaruje on, czy urlop wykorzystywany będzie w dniach, czy godzinach. Wynagrodzenie za taki urlop wynosi połowę wynagrodzenia obliczanego jak za urlop wypoczynkowy. Powodem skorzystania z takiego wolnego może być działanie siły wyższej, pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika;
- Urlop opiekuńczy - Urlop ten będzie przysługiwał z tytułu choroby członka najbliższej rodziny, z którym wspólnie zamieszkujemy, czyli np. męża czy dziecka. Urlop ten będzie przysługiwał w wymiarze 5 dni. Urlop będzie bezpłatny. Przypomnijmy, że obecnie przysługują 2 dni opieki nad dzieckiem jednemu z rodziców. Nie ma tu znaczenia ilość dzieci. Dyrektywa rozszerza krąg osób, które mogą z niego skorzystać na innych członków gospodarstwa domowego.
Większe zaangażowanie ojców (urlop rodzicielski i ojcowski)
Dotychczas mama mogła część urlopu rodzicielskiego odstąpić ojcu dziecka. Nie było to jednak obowiązkowe.
Według założeń unijnej dyrektywy 2 z 4 miesięcy urlopu rodzicielskiego będzie musiał wykorzystać ojciec dziecka. Bez prawa przeniesienia ich na matkę. W ciągu 8 tygodni przysługującemu urlopu rodzicielskiego ojcowie będą mogli liczyć na zasiłek w wysokości 70%.
Ojcowie będą mieli również mniej czasu na wykorzystanie urlopu ojcowskiego. Okres ten będzie skrócony z 2 lat do 12 miesięcy. Po wprowadzeniu założeń dyrektywy kształt urlopu ojcowskiego pozostanie bez zmian. Urlop ten będzie miał wymiar 2 tygodni.
Dłuższy urlop rodzicielski
Unijna dyrektywa obejmuje przepisy wydłużające urlop rodzicielski. Obecnie wynosi on 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej. Po zmianach będzie to odpowiednio 41 i 43 tygodnie.
Wyższe kwoty zasiłku rodzicielskiego
Ponadto dyrektywa zakłada, że zasiłek rodzicielski ma wynosić 70% podstawy wymiaru lub 81,5% (tylko jeśli kobieta w terminie 21 dni od daty porodu zgłosi chęć wykorzystania całego urlopu rodzicielskiego).
Przywileje dla pracujących rodziców
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej m. in. rodzicom, którzy wychowują dziecko do 8. roku życia, rodzicom, którzy opiekują się osobą z niepełnosprawnością i kobietom w ciąży. Pracodawca będzie mógł taki wniosek odrzucić jednak z pisemnym uzasadnieniem odmowy.
Zgodnie z nowymi przepisami pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie ósmego roku życia (bez wyrażenia swojej dobrowolnej zgody) nie będzie zobowiązany do pracy w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy czy delegowania poza stałe miejsce pracy.
Zwolnienie z pracy tylko z uzasadnieniem!
Po wprowadzeniu nowych przepisów pracodawca, który będzie chciał zwolnić pracownika zatrudnionego na umowie na czas określony, będzie zobowiązany do pisemnego uzasadnienia swojej decyzji.
Jeśli uzasadnienie decyzji będzie fikcyjne, to Sąd Pracy będzie miał możliwość przywrócenia takiego pracownika do pracy lub narzucenia pracodawcy wypłaty odszkodowania pracownikowi.
Przypomnijmy, że obowiązek pisemnego uzasadnienia zwolnienia dotyczy obecnie pracowników zatrudnionych na umowach na czas nieokreślony.
