Niedobór cynku to temat poruszany stanowczo zbyt rzadko. Pełni on bardzo ważne funkcje i jest niezbędny dla wielu procesów w naszym organizmie. Dlaczego możemy mieć go za mało i jakie objawy na to wskazują?
Cynk to jeden z mikroelementów, dzięki którym nasz organizm funkcjonuje prawidłowo. Jest obecny w strukturze około 200 różnych enzymów, między innymi wpływa na prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych i wzmacnia odporność. Mimo tego, że w organizmie znajduje się go niewiele. to jego rola jest bardzo ważna.
Właściwości cynku
- Dzięki niemu odczuwamy smak i zapach
- Uczestniczy w przemianach białek, tłuszczy i węglowodanów
- Wzmacnia układ odpornościowy
- Chroni przed infekcjami
- Pomaga łagodzić objawy chorób autoimmunologicznych
- Chroni komórki przed wolnymi rodnikami
- Pobudza pracę trzustki, grasicy i prostaty
- Wspomaga leczenie cukrzycy i niedoczynności tarczycy
- Reguluje pracę układu krążenia, pomaga ustabilizować ciśnienie i zapobiega żylakom
- Zmniejsza objawy hemoroidów
- Poprawia sprawność intelektualną
- Zapobiega demencji
- Wspomaga leczenie depresji i schizofrenii
- Chroni plamkę żółtą przed zwyrodnieniem
- Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych
- Reguluje miesiączkowanie
- Przeciwdziała chorobom prostaty
- Korzystnie wpływa na kości
- Wspomaga leczenie reumatyzmu
- Łagodzi objawy osteoporozy
- Wzmacnia włosy i paznokcie
- Łagodzi podrażnienia skóry w przebiegu trądziku, poparzeń, wyprysków, łuszczycy
Dzienne spożycie
W naszym organizmie znajdują się śladowe ilości cynku, jest to około 3 gram. Największe ilości znajdują się w kościach i mięśniach i stanowią około 85% całości, pozostała ilość znajduje się w tkankach i płynach ustrojowych. Średnie dzienne zapotrzebowanie na cynk wynosi dla mężczyzn 9,4 mg a dla kobiet 6,8 mg, ale zaleca się, żeby jego ilość była większa i wynosiła nawet 15mg dziennie. Mimo iż jest to i tak niewielka ilość to zdarza się dość często, że nie dostarczamy organizmowi cynku w tej minimalnej odpowiedniej ilości. Jego niedobory odbijają się na naszym zdrowiu i zaburzają wiele procesów w naszym organizmie.
Przyczyny niedoboru cynku
Podstawową przyczyną niedoboru cynku jest nieodpowiednia dieta, uboga w produkty zawierające cynk. Pierwiastek ten znajduje się w produktach, które jemy rzadko, a jeśli już to w małych ilościach. Jeśli już zdarzy na się zjeść produkt bogaty w cynk, to jego przyswajalność z żywności wynosi tylko około 25%. Ponadto absorpcję cynku zmniejsza picie alkoholu, spożywanie dużych ilości cukru i otrębów, które są bogate w kwas fitynowy oraz stosowanie diet odchudzających.
Za niski poziom cynku mogą odpowiadać:
- Anemia
- Marskość wątroby
- Anoreksja
- HIV
- Choroba Crohna
- Inne choroby przewody pokarmowego i zaburzenia wchłaniania
- Zwiększone zapotrzebowanie na cynk w przebiegu ciąży i karmienia piersią
- Zwiększone zapotrzebowanie na cynk w okresie wzrostu, uprawiania sportu
- Stosowanie używek
- Spożywanie wysoko przetworzonych produktów
- stres
- Zanieczyszczenia środowiska
Objawy niedoboru cynku
- Brak apetytu
- Suchość w ustach
- Choroby skóry
- Zmniejszenie libido
- Podatność na infekcje
- Pogorszenie pamięci
- Problemy z koncentracją
- Uczucie zmęczenia
- Drażliwość i nerwowość
- Zmniejszenie tolerancji na alkohol
- Zły stan paznokci i podatność na choroby płytki paznokciowej
- Wypadanie włosów
- Pojawienie się trądziku
- Zmiany łuszczycopodobne
- Suchość skóry
- Zajady
- Biegunki
Skutki niedoboru cynku
- U pań, które mają tendencje do rozstępów, w przypadku długotrwałych niedoborów cynku w organizmie mogą pojawić się nowe linie
- Przedłużający się stan niedoboru cynku prowadzi do przedwczesnego starzenia się
- Długotrwały niedobór cynku może spowodować kurzą ślepotę
- Obniżenie stężenia cynku w organizmie może prowadzić do rozwoju anemii
- Utrata węchu i smaku
- Niedobór cynku w okresie wzrostu może powodować do jego zahamowania i opóźnienia rozwoju psychomotorycznego
- Niedobór cynku może zaburzyć proces dojrzewania płciowego
- Długotrwałe niedobory tego pierwiastka mogą zaburzać pracę tarczycy, wątroby i trzustki
- Obniżone stężenie cynku powoduje zaburzenia przewodnictwa nerwowego prowadząc do zmian zachowania, zaburzeń psychicznych, a nawet rozwoju depresji
- Niedobór cynku skutkuje niedostateczną aktywnością enzymów antyoksydacyjnych, co z kolei przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (m.in. miażdżycy, nadciśnienia)
- Niski poziom cynku u panów niekorzystnie wpływa na procesy spermatogenezy i zmniejsza stężenie testosteronu
- Niedobór cynku u ciężarnych może skutkować zaburzonym rozwojem dziecka, powstawaniem wad układu nerwowego, zwiększa także ryzyko przedwczesnego porodu, powikłań okołoporodowych i przyczynia się do niskiej masy urodzeniowej
Cynk w diecie
Dobrze zbilansowana dieta powinna dostarczyć organizmowi odpowiednich ilości cynku. Jego najbogatsze źródła to:
- Ostrygi
- Małże
- Zarodki pszenne
- Sezam
- Pestki dyni
- Migdały
- Płatki owsiane
- Orzechy nerkowca
- Słonecznik
- Kakao
- Olej lniany
- Wątróbka
- Żółtko
- Ser ementaler
- Kasza gryczana
Wchłanianie cynku zwiększają:
- Białka zwierzęce
- Cytryniany
- Produkty bogate w witaminę B6 i A
Przedawkowanie cynku
Przedawkowanie cynku jest możliwe, jednak zdarza się niezwykle rzadko, z uwagi na to że jego wchłanianie jest regulowane hormonalnie i jest zmienne w zależności od jego stężenia w organizmie. Jednak przyjmowany w dużych dawkach może dać charakterystyczne objawy wskazujące na nadmiar. Ostre przedawkowanie powoduje bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, osłabienie, brak apetytu i bóle głowy.
Ciekawostka
- Białko zwierzęce, oliwa z oliwek i produkty bogate w witaminę B6 zwiększają wchłanianie cynku.
- Stosując cynk w postaci suplementów diety, zażywaj go na czczo – to zwiększy jego wchłanianie.
- Jony cynku są pomocne w leczeniu halitozy (nieprzyjemnego zapachu z ust).
- Cynk hamuje wchłanianie miedzi z przewodu pokarmowego.
