Testosteron to najważniejszy męski hormon płciowy. Jednak działanie testosteronu jest wielokierunkowe i służy także paniom, chociaż w organizmie kobiet pełni już inną rolę.
Testosteron u mężczyzn produkowany jest w jądrach i nadnerczach. Chociaż odpowiada za męskie cechy organizmu, to dziś wiadomo, że hormon ten potrafi o wiele więcej. Produkują go również jajniki i kora nadnerczy u kobiet oraz łożysko w trakcie ciąży. Zarówno u Pań, jak i Panów jego nadmiar lub niedobór sprawia, że pojawiają się problemy.
Jaką rolę odgrywa w organizmie kobiety, a jaką w organizmie mężczyzny? Czym objawia się niski, a czym wysoki poziom testosteronu? Co wpływa na te zaburzenia i jak sobie z nimi radzić?
Testosteron u mężczyzn
U mężczyzn testosteron jest produkowany już od 9 tygodnia życia wewnątrzmacicznego. (5% tego hormonu jest wytwarzana przez komórki miąższowe jąder, pozostała część powstaje a nadnerczach. U panów testosteron odpowiada za :
- rozwój męskich cech organizmu i podtrzymuje uch funkcjonowanie na późniejszych etapach życia
- inicjację seksualną
- owłosienie
- produkcję spermy
- ustawienie strun głosowych
- stymulację i utrzymanie funkcji seksualnych
- przyrost masy mięśniowej
- rozkład tkanki tłuszczowej
- wzrost kości
- indukowani spadku cholesterolu HDL
- namnażanie się tkanki kostnej
- odpowiedzi układu odpornościowego
Poziom testosteronu u mężczyzn
Norma testosteronu dla mężczyzn mieści się między 9,0 a 34,7 nmol/l (260–1000 ng/dl), jednak przyjmuje się, że dopiero poziom poniżej 8 nmol/l wymaga uzupełnienia w preparatów farmakologicznych.
Niedobór testosteronu u mężczyzn
Jądra dorosłego mężczyzny wytwarzają podobną ilość testosteronu każdego dnia. Zależnie od emocji i stanu zdrowia waha się ono między 4, a 7 mg, przy czym jego najwyższy poziom utrzymuje się u Panów między 25, a 30 rokiem życia. W kolejnych latach stopniowo się obniża, przyjmuje się że po 40 roku życia spada średnio o 1% rocznie. O tym procesie decyduje przede wszystkim stan zdrowia, ale i styl życia oraz sposób odżywiania się.
Za zmniejszenie poziomu testosteron odpowiadać mogą:
- stosowanie dopingu
- stosowanie testosteronu syntetycznego
- śmieciowa i zbyt kaloryczna dieta
- stres
- zaburzenia metaboliczna
- cukrzyca typu 2
- choroby układu krążenia
- zespół feminizujących jąder
- zespółół Klinefeltera
- Niedoczynność przysadki
- niewydolność jąder
- wycięcie jednego lub obu jąder
- terapia estrogenowa
Objawy i skutki niedoboru testosteronu u mężczyzn:
- złe samopoczucie
- obniżenie aktywności fizycznej
- obniżenie aktywności seksualnej
- nerwowość
- bezsenność
- osłabienie
- gromadzenie się kanki tłuszczowej
- zadyszka przy niewielkim wysiłku
- brak motywacji
- depresja
- niezdecydowanie
- mgła mózgowa
- osteopenia
- osteoporoza
- choroba sercowo-naczyniowa
- nadciśnienie
Nadmiar testosteronu u mężczyzn
Zbyt wysoki poziom testosteronu u Panów nie zdarza się tak często jak moglibyśmy przypuszczać. Warto w tym miejscu podkreślić ze jego wysokie stężanie wcale nie oznacza nic dobrego dla Panów.
Nadmiar testosteronu może skutkować:
- zmniejszeniem ilości plemników
- zmniejszeniem rozmiaru jader
- impotencją
- uszkodzeniem mięśnia sercowego
- zwiększeniem masy ciała
- nadciśnieniem tętnicze
- zawałem serca
- rozrostem prostaty
- chorobami wątroby
- trądzikiem i problemami skórnymi
- opuchlizną nóg
- podwyższonym poziomem cholesterolu
- problemami ze snem
- zwiększonym owłosienime na ciele
- łysieniem na głowie
- bólami głowy
- przyrostem masy mięśniowej
- zahamowaniem wzrostu w okresie dojrzewania
- agresją
- urojeniami
- występowaniem długotrwałego, bolesnego wzwodu
- podatnością na infekcje
- osłabioną odporność
- wahaniami nastroju
Przyczyną wysokiego poziomu testosteronu u mężczyzn najczęściej jest wrodzony przerost nadnerczy. Za nadmiar może odpowiadać także stosowanie sterydów anabolicznych. Naturalny nadmiar występuje jednak u Panów bardzo rzadko.
Regulowanie poziomu testosteronu u mężczyzn
Aby zabrać się za regulowanie poziomu testosteronu musimy znać jego obecną wartość. Tu niezbędne będzie wykonanie badania, którego koszt to około 50 zł, jeśli na badanie skieruje nas lekarz specjalista, będzie ono w pełni refundowane. Po określeniu poziomu testosteronu i weryfikacji wyników przez lekarza, ten może zdecydować o wdrożeniu leczenia. Przyjmowanie silnie działających preparatów na własną rękę może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych w przyszłości.
Możliwe jest jednak podniesienie stężenie testosteronu w organizmie naturalnymi metodami. Pierwszym krokiem będzie modyfikacja trybu życia, mowa tu o zwiększeniu aktywności fizycznej, zrzuceniu nadmiarowych kilogramów i ograniczeniu używek. Warto unikać stresu i zadbać o dietę, uzupełnić ją i produkty bogate w składniki, które stymulują produkcję testosteronu (jednonienasycone kwasy tłuszczowe, witamina D, cynk, magnez, witamina C, witamina B6). Można także skorzystać z odpowiednich suplementów zawierających:
- Kozieradkę
- Cynk
- Szafran
- Żeń-szeń
- Korzeń Maca
- Buzdyganka naziemnego
Testosteron u kobiet
U kobiet testosteron odpowiada przede wszystkim za prawidłowe funkcjonowanie jajników, regulowanie nastroju, mineralizację kości, determinuje utrzymanie prawidłowej masy i poziom libido.
Poziom testosteronu u kobiet
Norma testosteronu u Pań waha się miedzy 0,52 a 2,43 nmol/l (15–70 ng/dl) . Jego stężenie nie jest stałą wartością i zależy od masy ciała, wieku, fazy cyklu miesiączkowego, pory dnia.
Niedobór testosteronu u kobiet
Obniżone stężenie testosteronu u kobiet występuje niezwykle rzadko, a jego objawy nie są bardzo charakterystyczne. Początkowo ilość hormonu to zaledwie 10% tego ile występuje u mężczyzn. Stopniowo jednak rośnie wraz z wiekiem, aby zacząć spadać po 60 roku życia. Istotny wpływ na poziom testosteronu ma także masa ciała, a raczej jej nagły spadek lub przyrost, który skutkuje podwyższeniem poziomu testosteronu. Prawidłowy poziom testosteronu, jest niezwykle ważny w ciąży i podczas jej planowania. Chociaż jego nadmiar może utrudniać zajście w ciąże, to jego niedobór może prowadzić do wystąpienia wad rozwojowych.
Za zmniejszenie poziomu testosteronu odpowiadać może niewydolność:
- Nadnerczy
- Jajników
- Przysadki mózgowej
- Podwzgórza
Objawy i skutki niedoboru testosteronu u kobiet:
- problemy z koncentracji
- obniżenie libido
- spadek mineralizacji kości
- otyłość
- spadek masy mięśniowej
Nadmiar testosteronu u kobiet
Podwyższony poziom testosteronu u kobiet może prowadzić do poważnych powikłań całej gospodarki hormonalnej. Skutkuje to objawami nie tylko fizycznymi, ale także zmianą w zachowaniu. Najbardziej widocznym objawem jest pojawieniem się nadmiernego owłosienia w okolicy twarzy, rąk, brzucha i pleców. Tzw. hirsutyzm może pojawić się np. w ciąży, kiedy poziom testosteronu nieznacznie się podwyższa, jednak po porodzie wraz ze spadkiem hormonu objawy nadmiernego owłosienia powinny się zmniejszyć. Kolejnym skutkiem zwiększonego poziomu testosteronu jest maskulinizacja, czyli pojawienie się u pań, obok nadmiernego owłosienia, innych męskich cech. Wymienia się tu obniżenie tonu głosu, zanik sutków, przerost łechtaczki, zmianę sylwetki w postaci narastającej masy mięśniowej. W wyniku nadwyżki męskich hormonów w organizmie kobiety może pojawić się trądzik i poważne problemy z cerą.
Panie mogą mieć także problemy z :
- Odpornością organizmu
- Utrzymaniem prawidłowej wagi
- Regularnym miesiączkowaniem
- Łysieniem androgenowym
- Zaburzeniami depresyjnymi
- Zmniejszeniem piersi
- Zajściem w ciążę
- Nadmierną agresją i i nadpobudliwością
Przyczyną wysokiego poziomu testosteronu u kobiet są najczęściej schorzenia jajników, zwłaszcza zespół policystycznych jajników, menopauza, insulinooporność, brak aktywności fizycznej, otyłość, zaburzenia funkcji nadnerczy, niewydolność tarczycy.
Regulowanie poziomu testosteronu u kobiet
Oznaczanie poziomu testosteronu u kobiet powinno być połączone z badaniem stężenie innych hormonów. Po określeniu poziomu androgenów, lekarz powinien zinterpretować wyniki i przed podjęciem leczenia znaleźć przyczynę problemu.
Obowiązkowym składnikiem diety u kobiet mających problemy z prawidłową pracą hormonów powinien być cynk, który ją reguluje. Cynk znajdziemy w ostrygach, małżach, warzywach strączkowych, produktach zbożowych, pestkach dyni i słonecznika. Pozytywnie na gospodarkę hormonalną wpływa także regularna aktywność fizyczna, która pomaga również redukować poziom stresu, który z kolei podwyższa stężenie hormonów związanych z nadnerczami. Korzystne dla podniesienia poziomu testosteronu są ćwiczenia i aktywność fizyczna. Natomiast obniżyć poziom androgenów możemy dzięki stosowaniu diety o niskim indeksie glikemicznym, włączeniu do menu produktów bogatych błonnik. Pomóc także zioła takie jak palma sabałowa czy korzeń kudzu.
