Kto dostanie mieszkanie po rozwodzie?

Mieszkanie jest często elementem sporu podczas rozwodu małżonków. Jest zazwyczaj najcenniejszą częścią wspólnego majątku do podziału. Jakie są możliwości rozwiązania sporu o nieruchomość?

Wspólność majątkowa w małżeństwie

Na wstępie należy przypomnieć, że w momencie zawierania związku małżeńskiego powstaje tzw. wspólność majątkowa. W praktyce oznacza to, że wszystkie rzeczy, które para nabyła w trakcie trwania małżeństwa, stają się wspólnym majątkiem. Jest jednak możliwość rozszerzenia, ograniczenia a nawet zrezygnowania ze wspólności majątkowej. Kroki takie wymagają jednak sporządzenia odpowiedniej umowy.

Gdy mieszkanie zostało kupione po ślubie ze wspólnych środków to ono oraz całe wyposażenie staje się ustawową wspólnością. Warto dodać, że jednocześnie każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty. Są to rzeczy nabyte jeszcze przed ślubem oraz te, które małżonek odziedziczył lub zostały mu darowane.

Wspólne mieszkanie po rozwodzie

Po orzeczeniu Sądu o rozwodzie wspólność majątkowa automatycznie ustaje. Byli małżonkowie są wówczas współwłaścicielami przedmiotów majątkowych wchodzących w skład wspólnego majątku, ale jest to już zwykła współwłasność ułamkowa. 

Sprawa jest oczywista i prosta, gdy byli małżonkowie są zgodni. Mogą wtedy sporządzić umowę z notariuszem określającą podział wspólnego majątku:

• Może być to sprzedaż nieruchomości i podział środkami,

• Innym rozwiązaniem jest sytuacja, gdy mieszkanie w całości przypada jednemu małżonkowi, który dokonuje spłaty udziału drugiego małżonka.

Spór o mieszkanie po rozwodzie

Sprawa nie jest tak oczywista, gdy dochodzi do sporu między partnerami. Istnieją dwa sposoby rozwiązania konfliktu. Brak porozumienia odnośnie do wspólnego majątku, w skład którego wchodzi wspólne mieszkanie zwiastuje w rozwiązanie sprawy drogą sądową.

• Pierwszym rozwiązaniem jest podział mieszkania przez Sąd. Strony składają wniosek. W wyroku orzekającym rozwód Sąd ma możliwość orzekania o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków. Drugi małżonek musi wyrazić zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego. 

• Drugie rozwiązanie zakłada podział majątku byłych małżonków w osobnym postępowaniu sądowym. Już po orzeczeniu Sądu o rozwodzie. W tym celu należy złożyć wniosek o wszczęcie postępowania. Wniosek należy kierować do właściwego ze względu na położenie majątku sądu rejonowego. Do sądu należy dostarczyć także listę przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego. Lista musi uwzględnić zarówno rzeczy ruchome (np. samochód), jak i nieruchomości (działki, lokale mieszkalne). Można określić również ich wartość rynkową.

W przypadku podziału majątku wspólnego w odrębnym postępowaniu dopuszczalne są trzy rozwiązania:

1. fizyczny podział mieszkania (o ile jest to wykonalne od strony praktycznej),
2. przyznanie mieszkania na wyłączną własność jednemu z małżonków i obciążenie go obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego,
3. sprzedaż mieszkania i podział uzyskanej z tego tytułu sumy pomiędzy małżonków stosownie do wysokości przypadających im udziałów w majątku wspólnym.