Polska po raz kolejny doświadczyła ekstremalnych mrozów. W Tatrach Zachodnich padł historyczny rekord temperatury: -41,13°C. Zdaniem meteorologa dr. Bartosza Czerneckiego, w najbliższych dniach możliwe są jeszcze niższe wartości. Co stoi za tym zjawiskiem?
Polska biegunem zimna?
W poniedziałek rano w Litworowym Kotle w Tatrach Zachodnich stacja meteorologiczna zarejestrowała -41,13°C, co oznacza najniższą temperaturę w historii pomiarów w Polsce. Poprzedni rekord wynosił -41°C i został odnotowany 11 stycznia 1940 roku w Siedlcach.
Ekstremalny mróz, choć robi wrażenie, może być jedynie wstępem do jeszcze surowszej pogody. Zdaniem eksperta, dr. Bartosza Czerneckiego, który prowadzi badania w tym rejonie, w Litworowym Kotle wciąż istnieje potencjał do pobicia rekordu. Jego zdaniem możliwe są tam jeszcze niższe temperatury, nawet -50°C, jak ocenił w rozmowie z radiem ZET.
Dlaczego Litworowy Kocioł jest tak zimny?
Rekordowy mróz w Tatrach nie jest przypadkowy. Litworowy Kocioł to jedno z najbardziej specyficznych miejsc w Polsce, jeśli chodzi o warunki termiczne.
Jest to takie bezodpływowe zagłębienie terenu. Jest też położony relatywnie wysoko, bo dno tego kotła to jakieś 1800 m n.p.m. Jest też w miarę dobrze otoczony, jeśli chodzi o wymianę powietrza, więc też nie ma tam większych podmuchów wiatru i ten chłód może się akumulować
– tłumaczy dr Czernecki.
To zjawisko nazywane jest mrozowiskiem, czyli miejscem, gdzie zimne powietrze gromadzi się i zatrzymuje, osiągając skrajnie niskie temperatury. Bez wiatru i dopływu cieplejszego powietrza, zimno "uwięzione" w takim zagłębieniu utrzymuje się przez długi czas.
Mróz nawet latem
Litworowy Kocioł to nie tylko polski rekordzista zimowych mrozów. Okazuje się, że nawet w cieplejszych miesiącach temperatura w tym miejscu może regularnie spadać poniżej 0°C.
Dzięki tym ekstremalnym warunkom teren ten stał się kluczowy dla badań meteorologicznych. Analiza powstawania mrozowisk pozwala naukowcom lepiej zrozumieć ich wpływ na lokalny klimat i zmieniające się warunki pogodowe.
Czy padnie kolejny rekord?
Mimo że -41,13°C to wynik imponujący, możliwe, że nie jest to ostateczne osiągnięcie tej zimy. Obecne warunki atmosferyczne wskazują, że w kolejnych dniach może być jeszcze zimniej.
Dr Czernecki przewiduje, że jeśli utrzyma się obecny układ baryczny i niskie temperatury, mamy duże szanse na kolejne rekordy.
Prognozy wskazują, że przy odpowiednich warunkach – braku zachmurzenia, słabym wietrze i nocnym wypromieniowaniu ciepła – temperatura w Litworowym Kotle może spaść nawet do -50°C.
Ekstremalne zimno a zmiany klimatyczne
Niektórzy mogą się zastanawiać, jak tak ekstremalne zimno ma się do globalnego ocieplenia. Naukowcy wyjaśniają, że zmiany klimatyczne nie oznaczają braku mrozów, a wręcz przeciwnie – mogą prowadzić do jeszcze bardziej skrajnych zjawisk pogodowych.
Zmiany klimatyczne bezpośrednio przyczyniają się do występowania ekstremalnych mrozów w strefach umiarkowanych. Globalne ocieplenie prowadzi zarówno do wzrostu średnich, jak i skrajnych temperatur na całym świecie, przy czym Arktyka nagrzewa się nawet trzy razy szybciej niż pozostałe regiony. Wzrost globalnej temperatury zakłóca dotychczasowe schematy pogodowe, w tym stabilność wiru polarnego – znanego meteorologom od dekad. Osłabienie i niestabilność tego zjawiska powodują, że arktyczne masy powietrza mogą przemieszczać się dalej na południe, wywołując niesezonowe fale mrozów i bijąc rekordy zimna na niższych szerokościach geograficznych. Jednocześnie rejony położone bliżej bieguna, jak kanadyjska Arktyka, mogą doświadczać temperatur znacznie wyższych niż w przeszłości.
Zatem ocieplenie klimatu nie oznacza, że zimy będą łagodniejsze. Wręcz przeciwnie – może dochodzić do coraz gwałtowniejszych spadków temperatur i nagłych ataków mrozu.
