Polski system edukacji może w nadchodzących latach stanąć w obliczu poważnego kryzysu kadrowego. Jak wynika z raportu Fundacji Teach for Poland, jedynie 5% polskich nauczycieli ma mniej niż 30 lat. Jest to jeden z najniższych wyników w Europie. Niski prestiż zawodu oraz niezadowalające zarobki sprawiają, że młodzi ludzie nie są zainteresowani pracą w szkołach.
Starzejąca się kadra nauczycielska
Kluczowym problemem nie jest brak nauczycieli, ale ich starzenie się. W 2023 roku aż 36% polskich nauczycieli było w wieku powyżej 50 lat, co stanowi wzrost o 6,5 punktu procentowego w porównaniu do wcześniejszych lat. Jednocześnie tylko 5% nauczycieli to osoby młodsze niż 30 lat, co pokazuje, że zawód ten nie przyciąga młodych pokoleń.
Według prognoz, jeśli nic się nie zmieni, w 2040 roku aż 73% nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej będzie miało ponad 50 lat. Zawód ten jest również silnie sfeminizowany, ponieważ aż 82% nauczycieli to kobiety.
Regionalne różnice w deficycie nauczycieli
Pod względem liczby nauczycieli Polska nie odbiega znacząco od średniej europejskiej, jednak w niektórych regionach problem jest bardziej odczuwalny. W zachodniej części kraju oraz w dużych aglomeracjach miejskich deficyt nauczycieli jest znacznie większy. W przeciwieństwie do tego, wschodnia Polska nie boryka się z tak dużym brakiem kadr, a w niektórych miejscach liczba nauczycieli nawet przewyższa zapotrzebowanie.
Niskie zarobki i prestiż zawodu
Niskie zarobki i brak prestiżu zawodowego to główne powody, dla których młodzi ludzie nie wybierają pracy w szkole. Polska zajmuje piąte miejsce od końca wśród krajów OECD pod względem siły nabywczej początkujących nauczycieli. Nawet po podwyżkach w 2024 roku wynagrodzenia nauczycieli są jedynie o 2% wyższe niż przeciętne zarobki w kraju, a płace początkujących nauczycieli niewiele przewyższają płacę minimalną.
Sytuacja zarobkowa nauczycieli w Polsce jest o wiele gorsza niż jeszcze dekadę temu, co dodatkowo zniechęca młodych do wejścia w zawód. Jak wynika z badań Fundacji Teach for Poland, tylko 4% młodych ludzi postrzega zawód nauczyciela jako wymarzony.
Przeciążenie pracą i wypalenie zawodowe
Nauczyciele pracują często ponad normę, co prowadzi do wypalenia zawodowego. W połączeniu z niskimi zarobkami i niewielkimi możliwościami rozwoju, zawód ten staje się coraz mniej atrakcyjny dla nowych pokoleń. Wszystkie te czynniki skłaniają do postawienia fundamentalnego pytania: kto będzie uczył kolejne pokolenia?
