Melatonina to substancji naturalnie produkowana przez nasz organizm. Odpowiada za nasz okołodobowy rytm snu i czuwania. Co się dzieje, jeśli jej poziom jest za niski?
Melatonina to hormon, który powstaje głównie w szyszynce w naszym mózgu, chociaż niewielkie ilości wytwarza siatkówka i soczewka oko, nabłonek jelit i komórki krwi. Reguluje rytm dobowy i stanowi jeden z elementów naszego zegara biologicznego. Największe ilości melatoniny powstają, kiedy jest ciemno, dlatego nazywana jest także hormonem ciemności.
Prawidłowe stężenie melatoniny
Melatonina naturalnie występuje w naszym organizmie. Jej stężenie zmienia się wraz z wiekiem, osiągając podobne wartości u kobiet i u mężczyzn. Największe stężenie melatoniny w surowicy krwi ma miejsce w dzieciństwie, a zmniejszać zaczyna się po okresie dojrzewania. Normy jej stężenia w osoczu wynoszą:
- 250 pg/ml dla dzieci (między 1 a 3 rokiem życia)
- 120 -180 pg/ml dla dzieci w okresie dojrzewania (między 8 a 15 rokiem życia)
- 70 – 80pg/ml dla osób dorosłych
- 20 – 30 pg/ml dla osób starszych (po 65 roku życia)
Po czym poznać, że w organizmie zaczyna brakować melatoniny lub jej wydzielanie zostało zaburzone?
1. Zaburzenia rytmu dobowego
Melatonina reguluje cykl snu i czuwania. Jeśli proces jej wydzielania zaczyna przebiegać nieprawidłowo, będziemy mieli problemy z zasypianiem, z utrzymaniem snu. Będzie nam towarzyszyło uczucie senności i zmęczenia.
2. Spadek odporności
Gdy śpimy, w naszym organizmie zachodzi wiele reakcji Jeśli sen jest zbyt krótki, a jego jakość jest kiepska, zostaje zaburzona równowaga organizmu, a wraz z nią procesy regeneracji i oczyszczania. Organizm zaczyna produkować mniej komórek odpornościowych a więcej hormonów stresu, który dodatkowo zaburza naturalne siły obronne organizmu. Efektem jest spadek odporności.
3. Problemy z koncentracją
Rozregulowanie zegara biologicznego skutkuje obniżeniem koncentracji, drażliwością, częstymi bólami głowy, gorszym samopoczuciem. Coraz trudniej jest nam się skupić, wolniej reagujemy i mamy problem z zapamiętywaniem.
4. Zaburzenia pracy mózgu
Nieprawidłowy poziom melatoniny w organizmie wiąże się z zaburzeniami pracy mózgu. Niedobór tego hormonu będzie objawiał się bardzo złym samopoczuciem. Może nawet doprowadzić do napadów padaczki, halucynacji i rozwoju depresji.
5. Spadek kondycji fizycznej
Niskie stężenie melatoniny przekłada się na pogorszenie się kondycji fizycznej i szybką męczliwość.
Kiedy dochodzi do zaburzeń wydzielania melatoniny?
Wiemy już, że spadek wydzielania melatoniny następuje wraz z wiekiem. Kiedy jeszcze może dojść do jej niedoborów? Do zaburzeń wydzielania melatoniny zachodzi zazwyczaj, wtedy gdy sami rozregulowujemy nasz rytm dobowy. Problem najczęściej dotyczy osób pracujących w nocy lub zmianowo (noc/dzień) i często zmieniającym strefę czasową.
Skutki niedoboru melatoniny
Niedobór melatoniny może przełożyć się bardzo negatywnie na stan naszego organizmu, doprowadzając do :
- Nasilenia chorób współistniejących
- Rozwoju chorób sercowo-naczyniowych
- Cukrzycy typu II
- Chorób oczu
- Chorób jelit
- Otyłości
- Zawału serca
- Udaru mózgu
- Zaburzeń hormonalnych
- Padaczki
- Paradontozy
- Zwiększenia ryzyka rozwoju raka piersi, raka prostaty i okrężnicy
Badania
Jeśli mamy problemy ze snem i zaobserwujemy u siebie któryś z wyżej wymienianych objawów, powinniśmy zdecydować się na badanie stężenia melatoniny w organizmie. Wykonuje się je przy użyciu specjalnego zestawu dostępnego w laboratoriach.
Leczenie
W przypadku zaburzonej produkcji melatoniny możemy przyjmować preparaty będące jej substytutami. Przywracają one równowagę i rytm dobowy, zbliżony do naturalnego. Ponadto należy unikać światła z ekranów najmniej na godzinę przed snem, zadbanie o zaciemnienie i przewietrzenie pomieszczenia, w którym śpimy i ograniczenie herbaty oraz kawy. Można także wzbogacić dietę w produkty bogate w melatoninę i jej prekursor – tryptofan (znajdziemy je w wiśniach, bananach, migdałach, kolendrze, melisie, nabiale i rybach).
Środki ostrożności
Każdy powinien skonsultować przyjmowanie preparatów z melatoniną z lekarzem. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby, które mają problemy hormonalne, zaburzenia czynności nerek i wątroby, padaczkę i depresję oraz te przyjmujące leki przeciwzakrzepowe. Przeciwwskazaniem do jej przyjmowania jest ciąża, karmienie piersią i spożywanie alkoholu.
Ciekawostka
Zimą wiele z nas doświadcza pogorszenia samopoczucia, mówi się także o depresji zimowej. Dzieje się tak dlatego, że nasz organizm wskutek szybciej zapadającego zmroku wydziela melatoninę o innych porach.
