Śmigus-dyngus, czyli Lany Poniedziałek, to zwyczaj polewania się wodą w drugi dzień świąt wielkanocnych. Dowiedz się, co to za święto i skąd się wzięła ta tradycja.
Śmigus- Dyngus: co to za święto?
Śmigus-Dyngus, czyli Lany Poniedziałek to święto, podczas którego zwyczajowo polewamy się wodą i hucznie żegnamy okres Wielkiego Postu. Obchodzimy go w drugi dzień świąt wielkanocnych, w Poniedziałek.
Skąd pochodzi ten zwyczaj?
Śmigus-dyngus to słowiański zwyczaj, który wywodzi się aż ze średniowiecza. Początkowo związany był z obrzędami związanymi z pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny.
Tradycja ta pierwotnie miała wywodzić się jeszcze z Jerozolimy, gdzie za pomocą wody rozpędzano tłumy, które gromadziły się w Poniedziałek Wielkanocny, by rozmawiać o Zmartwychwstaniu Chrystusa.
Znaczenie śmigusa- dyngusa
Słowo śmigus pochodzi z niemieckiego słowa "schmackostern", które oznacza smaganie. Dyngus to niemieckie słowo "dingen", czyli wykupywanie się.
Przez długi czas śmigus i dyngus były odrębnymi zwyczajami. Śmigus oznaczał smaganie rózgami po nogach, a dyngus - oblewanie innych wodą i zbieranie datków. Podczas tego święta odwiedzano rodzinę i bliskich, by podarować sobie drobne podarunki oraz pisanki. Z czasem przestano rozróżniać, który zwyczaj na czym polega i połączono go w jedno święto.
Symbolika śmigusa-dyngusa
Dawniej w Polsce wierzono, że panna która została oblana wodą będzie miała powodzenie wśród chłopców i szczęście w miłości. Ta, której nikt nie oblała w nadchodzącym roku zostanie starą panną i nie założy rodziny. Natomiast jeśli kawalerowi udało oblać się sporo panien, będzie miał szczęście.
Jak obchodzi się śmigusa- dyngusa w różnych rejonach Polski?
Najciekawsze zwyczaje związane z obchodami tego święta w Polsce:
Śmiergust
W lany poniedziałek chłopcy oblewali wodą, a nawet wrzucali do potoków panny na wydaniu. Oprócz tego smagali je witkami po nogach i rękach. Tradycja ta wciąż jest popularna na Śląsku, zwłaszcza w Cieszynie.
Kurek dyngusowy
W Poniedziałek Wielkanocny odbywało się chodzenie z kurkiem po dyngusie. Młodzi chłopcy jeździli po wsi z żywym kogutem na przystrojonym wózku. Obecnie zamieniono go na sztucznego koguta. Zwyczaj ten miał zalotny charakter i traktowany był jako chodzenie w konkury do panien na wydaniu.
Dziady śmigustne
To zwyczaj z południowej Małopolski, podczas którego chłopcu ubierają własnoręcznie tworzone słomiane stroje i organizują świąteczny pochód.
Chłostanie rózgami
Dawniej na Kaszubach w poniedziałek wielkanocny, koniecznie trzeba było wykąpać się w jeziorze lub w rzece, co miało chronić przed chorobami. Obecnie panny są delikatnie chłostane rózgami z jałowca lub brzeziny, tzw. dëgówkami.
Smarowanie sadzą
Nietypowe obchody lanego poniedziałku mają miejsce w Wieliczce. Związane są z legendą o Siudej Babie, która pilnowała ognia w pogańskiej świątyni. Obecnie przebierają się za nią mężczyźni, chodzą po domach i smarują sadzą twarze i ręce mieszkańców.
