Czym są odpowiedniki leków? Czy zamiana leku jest bezpieczna?
Farmaceuta ma obowiązek poinformować pacjenta o możliwości kupienia tańszego odpowiednika leku, który został przepisany na recepcie. Jako pacjenci często nie wiemy, co to dokładnie oznacza i czy warto przystać na propozycję. Sprawdźmy, więc czym są odpowiedniki leków oryginalnych.
Lek przepisany na recepcie
Lek przepisany przez lekarza często posiada od kilku do nawet kilkudziesięciu odpowiedników. Nie zawsze to co zaordynował lekarz, jest najtańszą możliwą opcja jaką mamy do wyboru. Odpowiedniki mogą być tańsze i droższe. Czasami różnice są nawet kilkukrotne, a zamiana pozwala odczuwalnie zmniejszyć koszty leczenia, które często jest długotrwałe.
Czy zamiana jest bezpieczna?
Tak zwane generyki, inaczej leki generyczne, odtwórcze, odpowiedniki lub nazywane potocznie zamienniki, to leki zawierające dokładnie tę samą substancję czynną, w takiej samej dawce i postaci (w tym wypadku nie zawsze) jak lek oryginalny. Zamiana leku oryginalnego na tańszy odpowiednik jest więc zupełnie bezpieczna, ponieważ ma on to samo działanie i wskazania terapeutyczne.
Chcę oryginał!
Pacjenci często nie zgadzają się na proponowany przez farmaceutę tańszy odpowiednik, chcąc kupić lek oryginalny. Pamiętajmy jednak, że nie zawsze to, co przepisał nam lekarz, jest faktycznie lekiem innowacyjnym. Bardzo często lekarze sami decydują się na przepisanie odpowiednika, chociażby z uwagi na cenę. Nie znają jednak wszystkich cen i mogą nie być na bieżąco ze zmianą cen leków refundowanych. Dlatego to do farmaceuty należy poinformowanie pacjenta o możliwości nabycia tańszego odpowiednika leku przepisanego na recepcie.
Czym zatem różni się odpowiednik od oryginału?
Lek oryginalny musi przejść przez serię kosztownych badań oceniających jego bezpieczeństwo i skuteczność. Badania trwają czasami latami i są bardzo kosztowne, co wpływa na wyjściową cenę leku. Leki generyczne muszą jedynie spełnić jeden warunek, jakim jest udowodnienie, że są takie same jak leki oryginalne. Badanie to nazywa się testem biorównoważności. Różnice w biorównoważności mogą wynosić do 20%.
Jednak jest różnica?
Lek generyczny musi zawierać taką samą substancję czynną jak lek oryginalny, może się jednak różnić w kwestii substancji pomocniczych. Substancje te nie wykazują żadnego działania leczniczego, mogą jednak wpływać na trwałość leku, jego wchłanianie, kolor czy smak. Mogą być także powodem działań niepożądanych, ponieważ mogą one np. drażnić błonę śluzową żołądka czy wywoływać reakcje alergiczne.
Czy zawsze można stosować odpowiednik?
Wszystkie leki dopuszczone do obrotu przechodzą specjalistyczne badania potwierdzające ich jakość. Oznacza to, że generyki podobnie jak leki oryginalne są tak samo bezpieczne i nie zagrażają bezpieczeństwu pacjentów. Generyki podobnie jak oryginale leki są lekami dobrej jakości, musimy mieć jednak świadomość, że są czynniki, które mogą powodować różnice w efekcie terapeutycznym. To właśnie dlatego stosowanie odpowiedników budzi czasami wątpliwości Zaleca się ostrożność w wydawaniu odpowiedników przy lekach stosowaniach po przeszczepach narządów oraz w padaczkach. W przypadku tych leków nawet niewielkie różnice we wchłanianiu czy uwalnianiu leku mogą być znaczące dla pacjenta. Farmaceuci wiedzą jednak, kiedy nie mogą lub nie powinni proponować odpowiednika.
Ważne
Pamiętajmy, że nie możemy stosować odpowiednika, jeśli tak zadecyduje lekarz. W takie sytuacji umieszcza on specjalną adnotację na recepcie ( „NZ” – oznacza ot nie zamieniać). W takim wypadku farmaceuta nie będzie mógł wydać nam tańszego odpowiednia, nawet jeśli sami będziemy chcieli się na to zdecydować.