Pokrzywa – skład, właściwości zdrowotne

Pokrzywa jest rośliną, która nie kojarzy się zbyt pozytywnie. Raczej omijana jest szerokim łukiem ze względu na ryzyko “poparzenia” i uważana za nieprzydatny chwast. Tymczasem stanowi źródło wielu składników, które mają korzystny wpływ na nasz organizm i spokojnie można nią urozmaicić wiosenny jadłospis.

nettle-2564588_960_720

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) to jednoroczna roślina z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae), która ze względu na swój skład jest ceniona w fitoterapii, a jej olbrzymi potencjał leczniczy był doceniany i opisywany już w czasach starożytnych, m.in. przez Hipokratesa. Rośnie ona, podobnie jak typowy chwast, w okolicach domostw, ogrodach, zaroślach, pastwiskach, polanach, terenach wokół rzek, jezior i lasów. Występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej oraz Afryce Północnej.

Urtica dioica L. stanowi cenne źródło  substancji biologicznie czynnych, które znajdują się w zielu, korzeniu, nasionach i liściach. Cechuje się ona wysoką zawartością witamin, składników mineralnych oraz innych związków organicznych niezbędnych w wielu szlakach metabolicznych.

W skład liści pokrzywy wchodzą:

  • witaminy (z grupy B, C i K),
  • składniki mineralne (Mn, Cu, Fe, Zn, Al, Se, Ca, Mg, Si, Mo, Co, Ni, Sn, As),
  • kwasy organiczne (protokatechowy, hydroksybenzoesowy, gentyzynowy, ferulowy, chinowy, kumarowy, kawowy), karotenoidy (karoten, ksantofil, luteina, likopen), flawonoidy (kwercetyna, kemferol, izoramnetyna, amentofl awon, glikozyd kwercetyny, rutyna, glikozydy),
  • garbniki (taniny),
  • związki organiczne (chlorofil, 2 -metyloheptan, eskuletyna, kumaryna, leukotrieny).

W nasionach występują:

  • witaminy (z grupy B, C),
  • składniki mineralne (Fe, Zn, Mg, Ca),
  • kwasy organiczne (węglowy, mrówkowy, krzemowy, jabłkowy, szczawiowy, fosforowy, cytrynowy, octowy, kawoilo-jabłkowy, foliowy, protokatechowy, fumarowy, glicerynowy, chinowy, bursztynowy, masłowy, kawowy, kumarowy, glikolowy, hydroksybenzoesowy, gentyzynowy, ferulowy, palmitynowy, neochlorogenowy),
  • karotenoidy (karoten, ksantofil),
  • flawonoidy (kwercetyna, glikozyd kwercetyny, rutyna, glikozydy, izoramnetyna, amentofl awon, kempferol),
  • garbniki (taniny),
  • sacharydy (glukoza, fruktoza, galaktoza, maltoza, rafinoza),
  • kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy),
  • sterole (sitosterole),
  • związki organiczne (kumaryna, eskuletyna, lecytyna, serotonina, sekretyna, betaina).

W korzeniu pokrzywy zwyczajnej znajdują się:

  • składniki mineralne (Mn, Fe, Cu, Zn, Mo, Co, Ni, Se, Al, Sn, Si),
  • kwasy organiczne (ursolowy, oleanolowy, hydroksybenzoesowy, gentyzynowy,
    chinowy, kumarowy, kawowy, ferulowy),
  • flawonoidy (rutyna, amentofl awon, glikozyd kwercetyny),
  • garbniki (taniny),
  • sacharydy (glukan, arabinogalaktany, glukogalakturoniany),
  • kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy),
  • sterole (sitosterole),
  • fitoestrogeny (lignany),
  • związki organiczne (sfingozyna, skopoletyna, eskuletyna, izolektyna, ceramidy, glikozydy, triterpeny).

Natomiast za “parzące” właściwości włosków, które pokrywają całą roślinę, odpowiadają: kwas mrówkowy, serotonina, histamina, leukotrieny oraz acetylocholina.

Dzięki obecności dużej liczby substancji biologicznie czynnych pokrzywa zwyczajna może być wykorzystywana w prewencji oraz wspomaganiu leczenia wielu schorzeń. Jej dobroczynne działanie potwierdza wiele analiz in vitro i in vivo, ale należy pamiętać, że w literaturze znajdują się doniesienia oparte również na medycynie ludowej, które nie są poparte szczegółowymi badaniami naukowymi. Oto najważniejsze właściwości pokrzywy:

  • przeciwzapalne – łagodzi bóle stawowe i reumatoidalne, obniża poziom cytokin zapalnych,
  • antyoksydacyjne – zmniejsza ilość wolnych rodników, wpływa na wzrost całkowitej zawartości przeciwutleniaczy,
  • antyalergiczne – chroni przed symptomami alergii sezonowych,
  • antyagregacyjne – zapobiega łączeniu się płytek krwi, zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, może łagodzić anemię,
  • hipoglikemiczne – obniża poziom glukozy we krwi,
  • hipocholesterolemiczne – zmniejsza poziom cholesterolu w osoczu,
  • diuretyczne – wzmaga diurezę wodną, ułatwia opróżnianie pęcherza, łagodzi obrzęki i bóle przy oddawaniu moczu,
  • protekcyjne – działa ochronnie na trzustkę i wątrobę,
  • przeciwbakteryjne – przyspiesza procesy gojenia się ran, działa antagonistycznie w stosunku do szczepów gronkowca złocistego opornego na metycylinę (methicillin-resistant Staphylococcus aureus) oraz Mycobacterium tuberculosis (multidrug resistant tuberculosis),
  • antynowotworowe – ma zdolność do wymiatania wolnych rodników, hamuje proliferację komórek nowotworowych, m. in. prostaty i piersi.

Pokrzywa zwyczajna znajduje zastosowanie nie tylko w ziołolecznictwie, ale również w kosmetyce, przemyśle oraz kuchni. Ekstrakty z jej liści i korzeni wzmacniają cebulki włosowe oraz zapobiegają łupieżowi i łojotokowi skóry głowy. Liście stanowią pożywny dodatek do koktajli, past, zup, makaronów oraz wielu dań mięsnych i bezmięsnych.

LOGO

Źródła:

Jakubczyk K., Janda K., Szkurpan S., Gutowska I., Wolska J., 2015. Pokrzywa Zwyczajna (Urtica Doica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne. Pomeranian Journal of Life Sciences, 61, 2

Pieszak M., Mikołajczak P.Ł., 2010. Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.). Postępy Fitoterapii, 4, 199-204

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
2 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Wiki
Wiki
5 lat temu

Faktycznie zdrowa ta pokrzywa 😀

Anka
Anka
5 lat temu

Wow, sporo ma tych właściwości…:)