Jak mówi pierwszy punkt 28 artykułu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Czy jednak prezentowany ptak to w rzeczywistości orzeł?
Okazja do poznania historii
Święto Niepodległości to świetna okazja do poznania historii własnego kraju i poszukania odpowiedzi na z pozoru oczywiste pytania. Na przykład takie: jaki ptak jest przedstawiony w godle Polski? Odpowiedź, która wydaje się najprostsza, że to orzeł, wcale nie jest prawidłowa!
Jak pisze Przemysław Barszcz w swojej książce „Zwierzęta w godłach”:
„Sprawa wcale nie jest taka prosta. Ptak z polskiego godła jest masywny. Uwagę zwracają też charakterystyczne lotki (pióra skrzydeł), typowe dla dużych drapieżników. Dwa największe ptaki drapieżne w Polsce to orzeł przedni i bielik".
Odpowiedzi dostarcza nauka
Odpowiedzi na pytanie, który z nich tak naprawdę znalazł się w godle, dostarczają nam stare podania oraz biologia i geografia. Pierwszą stolica Polski było Gniezno, którego nazwa nawiązuje do legendy o orlim gnieździe zauważonym przez Lecha, legendarnego pierwszego władcę Polski.
Barszcz w swojej książce zwraca uwagę, że w okolicy Gniezna występuje wiele jezior, dodaje:
„Tam, gdzie jest dużo wody, są i ryby. A tam, gdzie są ryby, łatwo spotkać bielika, zamiłowanego rybożercę. Orły przednie, chociaż dawniej również tu występowały, były na Pojezierzu Wielkopolskim znacznie mniej liczne".
Paradoks orła
Ostatni argument przemawiający za bielikiem to jego budowa. Nie jest zupełnie biały, ale jest dużo jaśniejszy od orła przedniego, który jest brązowo-szary. Bielik ma niemal białą głowę i śnieżnobiały ogon.
Jest jednak jeden problem — otóż bielik nie jest orłem! To gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Potocznie jednak jest nazywany orłem, ponieważ jest duży i znacznie większy od swojego kuzyna jastrzębia. Okazuje się jednak, że tak naprawdę w godle mamy gatunek jastrzębia.
Ptak o szczególnym znaczeniu
Bielik, nazywany potocznie białym orłem, miał szczególne znaczenie w kulturze Słowian, ponieważ w ich wierzeniach kolor biały miał wyróżniać istoty pochodzenia boskiego. Białego orła uważano więc za króla wszystkich zwierząt, ewentualnie za króla ptaków.
Za omawianym gatunkiem jako zwierzęciem herbowym opowiadają się również historycy, kojarząc jego wygląd z majestatem i wielkością.
